Læknirinn Árni Tómas Ragnarsson er ósáttur við málflutning kollega síns og segir ljótt að hræða fólk frá því að nota Parkódín í hófi ef lyfið láti því líða betur.
Hjalti Már Björnsson, yfirlæknir á bráðamóttöku Landspítalans, hefur undanfarið komið fram í fjölmiðlum þar sem hann ræðir um að ótækt sé að Covid-19 sjúklingum sé ávísað verkjalyfinu Parkódíni. „Þvæla“ er orðið sem Hjalti Már hefur sjálfur notað. Hann birti fyrst færslur á Twitter um málið, en fór síðan í viðtöl við Fréttablaðið og svo í Kastljós, þar sem hann gagnrýndi þá ákvörðun Lyfjastofnunar að veita Covid-sjúklingum tímabundna heimild til þess að kaupa verkjalyfið Parkódín án lyfseðils. Heimildin hefur verið veitt að ákveðnum skilyrðum uppfylltum, til að mynda nýju vottorði sem sýnir fram á Covid-19 smit. Rökstuðningur fyrir heimildinni var meðal annars sá að Parkódín væri vel til þess fallið að slá á hósta Covid-sjúklinga og vegna mikils álags á Heilsugæsluna mætti með þessum hætti beina þeim Covid-smituðu einstaklingum beint í apótekin, sem einungis þurfa að leita til læknis til þess að fá Parkódíni ávísað vegna einkenna sinna.
Ópíóíði ætti ekki að vera ráð við hósta
Hjalti Már sagði meðal annars, í viðtali við Fréttablaðið, að notkun á Parkódíni við hósta væri gömul hefð sem að öllum líkindum væri ekki jafn gagnleg og talið hafði verið. Hann sagði nýjar rannsóknir styðja það.
„Í ljósi þess að við vitum líka meira núna um skaðsemi ópíóíða finnst mér ekki að þetta eigi að vera ofarlega á blaði sem ráð við hósta,“ sagði Hjalti Már í samtali við Fréttablaðið á dögunum.
Árni Tómas er ekki ánægður með ummæli Hjalta Más, ef marka má nýjan pistil hans í Morgunblaðinu, og segir ýmislegt við málflutning hans að athuga. „Í fyrsta lagi að læknirinn, að ég held, hefur enga reynslu af því sjálfur að annast sjúklinga með langvarandi verkjavandamál. Í öðru lagi stígur hann mjög brattur fram og hræðir að óþörfu þær þúsundir Íslendinga, sem nota lyfið til að stilla verki (og fleira).“ Hann segir Hjalta Má vísa til erlendra rannsókna sem sýni fram á gagnleysi Parkódíns, og að hann vísi til hættu á ávanabindingu. Árni Tómas segir nokkuð vera til í því, en ekki mikið.
Aldrei verið sýnt fram á skaðleg áhrif ráðlagðra skammta
„Parkódín er samsett lyf, sem inniheldur að hluta til lyfið kódín, sem hefur verið notað í áratugi til að stilla verki. Það er eitt elsta verkjalyfið, sem enn er notað í dag og því mikil reynsla komin á notkun þess. Það hefur aldrei verið sýnt fram á skaðleg áhrif þess sé það notað í ráðlögðum skömmtum, sem langflestir gera,“ segir Árni Tómas í pistlinum. Hann segir einungis örfáa einstaklinga ofnota lyfið en að flestir þeirra einstaklinga myndu finna sér önnur og skaðlegri lyf ef notkun Parkódíns væri bönnuð.
„Það væri voða gott ef engir hefðu verki, sérstaklega ekki til langs tíma. En því miður er staðan ekki þannig. Þúsundir Íslendinga eru með langvarandi verki og finnst Parkódín lina þá. Þeir gefa lítið fyrir rannsóknir sem sýna annað. Það er nefnilega þannig að það er enginn, sem veit hvernig öðrum líður á sál og líkama en sá sem á þá sál og líkama. Og þar af leiðandi er enginn, sem veit hvað virkar best gagnvart t.d. verkjum, kvíða, þunglyndi og svefnleysi, nema þeir sem þurfa að búa við þá kvilla. Það er því miður svo að örlítill hluti fólks, sem er ávísað lyfjum við þessum kvillum, getur leiðst út í ofnotkun þeirra.“
Árni Tómas slær því föstu að langflestir fari eftir settum leiðbeiningum um notkun lyfjanna og hljóti þar með engan skaða af. Hins vegar uppskeri viðkomandi aðilar mun meiri lífsgæði en áður, „sem við öll sækjumst eftir.“
Segir það ljótt að hræða fólk
„Það er ljótt að hræða fólk frá því að nota lyf í hófi, sem því finnst sjálfu að því líði betur af. Ég hef starfað sem læknir í 50 ár og hef mikla reynslu af notkun þessara lyfja og sárasjaldan séð neikvæðar afleiðingar af því að ég ávísi þeim til skjólstæðinga minna. En fordómarnir meðal margra lækna og almennings eru miklir,“ segir Árni Tómas. Hann minnir á að fyrir árið 1940 hafi nánast engin lyf verið til á borð við þau sem við notumst við í dag.
„Aðeins gagnslausar mixtúrur, sem læknar skrifuðu út til friðþægingar skjólstæðinga sinna. Um og eftir 1950 hófst „lyfjabyltingin“ – fundin voru upp lyf við alls kyns sjúkdómum og kvillum, sem bættu líðan fólks eða forðuðu því frá bana. Við lifum því góða tíma hvað lyf varðar, lyf sem hafa bætt líðan og lífslíkur fólks í rúm 80 ár, – lyf, sem ekki voru til áður. Við erum heppin að vera uppi á þessum tímum, en gerum okkur ekki alltaf grein fyrir því!“