Skoðun
Eftir / Jón Þór Ólafsson
Alþingi samþykkti fyrir sex árum þingsályktun Pírata um að: „fela ríkisstjórninni að endurskoða stefnu í vímuefnamálum á grundvelli lausnamiðaðra og mannúðlegra úrræða, á forsendum heilbrigðiskerfisins og félagslega kerfisins, til aðstoðar og verndar neytendum efnanna og félagslegum réttindum þeirra, aðstandendum þeirra og samfélaginu í heild.“ Ráðherra Sjálfstæðisflokksins studdi málið og skipaði starfshóp með fulltrúum Embættis landlæknis, stjórnar SÁÁ, ríkislögreglustjóra, framkvæmdastjóra geðsviðs Landspítalans, Rauða kross Íslands og velferðarsviði Reykjavíkurborgar. Helgi Hrafn, þingmaður Pírata, sat í starfshópnum sem skilaði skýrslu tveimur árum síðar um að hætta fangelsisrefsingum fyrir neysluskammta.
Við sem höfum barist fyrir málinu í áraraðir höfum áhyggjur af því að þó að í stjórnarsáttmála þessarar ríkisstjórnar segir að „snúa þarf af braut harðra refsinga fyrir neyslu fíkniefna,“ þá virðast Vinstri græn og Sjálfstæðisflokkur ætla að svíkja það loforð nema á þau sé þrýst. Það væri pólitískt betra fyrir Pírata að stjórnarflokkarnir svíki loforðið og tapi fylgi, en málefnið er mikilvægara en pólitíkin. Við þurfum að þrýsta á stjórnarflokkana strax.
Frumvarp Pírata um afglæpavæðingu neysluskammta var lagt fram síðasta haust sem forgangsmál með stuðningi þingmanna fimm flokka. Þingmaður Vinstri grænna í velferðarnefnd var með á málinu og brugðist var við umsögnum um málið og það lagað. Ráðherra væri falið að skilgreina neysluskammta og hafði valdið til að skilgreina þá þröngt, til að fara varlega af stað. Önnur ríki hafa gert þetta í tvo áratugi og er komin mikil reynsla á að hætta refsingum vegna neysluskammta.
Það fór svo að verða ljóst í vor að Vinstri græn væru að draga til baka stuðning sinn við málið. Píratar gerðu það því að skilyrði í samningum þingloka að um það væri kosið, að sjálfsögðu var krafan ekki að þingmenn þyrftu að kjósa með málinu, aðeins að um það væri kosið, að því væri ekki vísað frá. Því var hafnað og eftir að hafa skoðað stöðuna betur bauð þingflokkur Pírata stjórnarflokkunum að breyta frumvarpinu í þingsályktun þar sem heilbrigðisráðherra væri gert að leggja fram frumvarp um afglæpavæðingu neysluskammta fyrir næstu áramót. Það vildu stjórnarliðar ekki og sögðu að heilbrigðisráðherra treysti sér ekki til þess, svo þeir kusu frekar fyrri kostinn um að kjósa um frumvarp Pírata í þingsal og fella það.
Nú segir Kolbeinn Óttarsson Proppé, þingmaður Vinstri grænna að: „Næsta skref í ferlinu er að vinna að afglæpavæðingu neysluskammta. Heilbrigðisráðherra mun leggja fram slíkt mál á næsta þingi.“ Ég held að atkvæði Vinstri grænna gegn frumvarpi Pírata verði svo dýrkeypt að núna neyðist heilbrigðisráðherran þeirra til að leggja fram frumvarp um afglæpavæðingu neysluskammta og „Snúa […] af braut harðra refsinga fyrir neyslu fíkniefna,“ eins og segir í stefnu flokksins og orðrétt í stjórnarsáttmálanum. Það er gott.
Kolbeinn segir: „Píratar gerðu afgreiðslu á þessu frumvarpi að skilyrði fyrir því að þeir samþykktu þinglok.“
Eins og ég fór yfir hér að ofan þá er þetta hálfsannleikur. Stjórnarflokkarnir gátu valið að samþykkja þingsályktun um það sem þeir segja núna eftir á að heilbrigðisráðherra ætlaði hvort sem er að gera, að leggja fram frumvarp. Ekki heiðarlegt.
Kolbeinn segir: „Það sérkennilega hér var þó að Píratar heimtuðu að þingmenn annarra flokka afsöluðu sér rétti sínum til að greiða atkvæði í þingsal eftir samvisku sinni. Þannig vorum við ansi mörg sem töldum frumvarpið ekki tækt til afgreiðslu en studdum hugmyndina að baki því. Þess vegna vildum við vísa málinu til ríkisstjórnar og þar með inn í þá vinnu sem í gangi er um frumvarp sama efnis í heilbrigðisráðuneytinu.“
Þetta er villandi. Við kröfðumst atkvæðagreiðslu um málið eða þingsályktun sem myndi binda ráðherra að leggja fram frumvarp. Svo við kröfðumst að málinu yrði ekki vísað frá. Fram kom frávísunartillaga, svo er þingmaðurinn að segja að hann hafi kosið gegn sannfæringu sinni? Já auðvitað er hann að því.
Píratar munu áfram berjast fyrir því að hætt sé að refsa veiku fólki, að neysluskammtar verði afglæpavæddir. Núna er Vinstri grænum ljóst að annað hvort klárar heilbrigðisráðherra sjálf að aflæpavæða neysluskammta og fá fyrir það þakkir okkar allra sem viljum að málið verði klárað, sama hver gerir það. Eða Vinstri græn munu borga fyrir svik sín í næstu kosningum. Ég vill frekar fyrri kosinn og þess vegna erum við að þrýsta á stjórnarflokkana og heilbrigðisráðherra um að við hættum að refsa veiku fólki sem fyrst.
Höfundur er þingmaður Pírata.