Magnús Karl Magnússon, prófessor og fyrrverandi forseti læknadeildar Háskóla Íslands, segir í færslu á Facebook sem hefur vakið mikla athygli að fólk þurfi að átta sig á því að fólk á elliheimilum muni halda áfram að falla frá þó það hafi fengið bóluefnið við COVID. Hann segir að fólk verði að átta sig á þessu þegar dauðsföll bólusettra eru gerð tortryggileg. Hann segir eðlilegt að þetta sé rætt en vonar að fólk bíði örlítið rólega með dóm.
„Ég kenni lækanemum og fleiri stéttum lyfjafræði, þar á meðal um aukaverkanir lyfja. Þið þekkið sennilega flest lista af misspennandi aukaverkunum sem koma fram á fylgiseðlum lyfja. En hvernig vitum við um þessar aukaverkanir og eru þær óhjákvæmilegar? Öllum lyfjum fylgja aukaverkanir en með klínískum rannsóknum af ýmsu tagi þá reynum við að þekkja og skilja þær aukaverkanir sem fylgja hverju lyfi. Það er síðan hlutverk lyfjastofnana sem veita leyfi að meta hvort verkun lyfsins sé að jafnaði meiri en hættan á hugsanlegri aukaverkun,“ segir Magnús Karl.
Hann segir þetta oft geta verið snúið. „En það er ekki alltaf auðvelt að meta hugsanlegt orsakasamband milli lyfs og aukaverkunar. Ef að ég fæ höfuðverk eftir töku á lyfi þá gæti það hæglega verið tilviljun, það gæti verið raunveruleg auaverkun lyfs eða jafnvel svokölluð „placebo“-áhrif (stundum kölluð nocebo-áhrif þegar um er að ræða aukaverkun). Þegar við gerum klínískar lyfjatilraunir áður en lyf eru samþykkt þá er einmitt lagt mat á hugsanlegar aukaverkanir og þar er til dæmis borin saman tíðni hugsanlegra aukaverkana milli hópsins sem tekur nýja lyfið og hinna sem ekki taka lyfið. Eftir að lyf eru komin á markað er haldið áfram að rannsaka hugsanlegar aukaverkanir, til dæmis með skráningu þeirra hjá lyfjastofnun, með rannsóknum á gögnum í lyfjagagnagrunnum og með ýmsum öðrum leiðum. En við verðum að muna að það er erfitt að meta orsakasamband og því getur ómarkviss umræða og óskýr hugsun leitt til rangra ályktana,“ segir Magnús Karl.
Hann bendir á að íbúar hjúkrunarheimila eiga margir ekki langt eftir. „Nú hefur komið upp umræða um dauðsföll eftir bólusetningar hjá íbúum hjúkrunarheimila. Auðvitað þurfum við að vera á varbergi, hugsanlegar aukaverkanir á að tilkynna, það er hluti af gæðakerfi lyfjastofnunar sem hefur samráð við aðra lyfjastofnanir um allan heim. En það að vera á varðbergi krefst þess að við reynum að afla upplýsinga og reynum síðan að draga réttar ályktanir um orsakir og afleiðingar. Við verðum þannig að muna að íbúar hjúkrunarheimila eru hrumir og flestir aldraðir. Þar deyja allnokkrir á hverri viku. Það er auðvitað sorglegt en það er lífsins gangur. Ef að 10 íbúar deyja að jafnaði á viku og við bólusetjum allla íbúana á 2-3 dögum þá munum við vænta þess að að á næstu viku muni 10 íbúar deyja. Það er enn og aftur lífsins gangur. Annað væri óvenjulegt. Við skulum því bíða róleg,“ segir Magnús og biður blaðamenn sérstaklega að hafa þetta í huga að lokum:
„Þetta segi ég ekki að því að við eigum halda upplýsingum frá almenningi, þvert á móti á almenningur rétt og kröfu á að vita um aukaverkanir jafnmikilvægra lyfja og bóluefni eru. Ég segi þetta til að almenningur geti skilið og dregið réttar ályktanir um orsök og afleiðingar. Frétta- og blaðamenn hafa þarna veigamiklu hlutverki að gegna að útskýra þetta flókna samband, raunar myndi ég halda því fram að þetta væri grundvallarhlutverk frétta- og blaðamanna.“