„Þurfum við aðra stofnun?“ spurði Ágústa Ágústsdóttir, bóndi í Svarfaðardal í Silfrinu í dag. Hún og Páll Ásgeir Ásgeirsson tókust á um frumvarp sem Guðmundur Ingi Guðbrandsson lagði fram í vikunni sem leið um uppbyggingu þjóðgarðs á hálendinu.
Áslaug er alfarið á móti uppbyggingu hálendisþjóðgarð og segir áformin ekki bara óþörf heldur ólýðræðisleg. Það er ekkert lýðræði í þjóðgarði „þó svo að þeir séu búin að pakka svolítið fallega inn fyrir fólk það þetta eigi að vera voðalega fínt og fallegt.“
„Það kostar þrjá milljarða að reka þetta batterí. Hvar ætla þeir á fá það?“ spurði Áslaug.
Viljum við hrúga ferðamönnum upp á hálendið?
Hún segir þetta vera fjórðung landsins. „Þeir tala um að þetta eigi að laða svo mikið af ferðamönnum. Viljum við hrúga ferðamönnum upp á hálendið?“ Eins hafði hún áhyggjur af aðgengi skotveiðimanna á hálendinu.
Páll benti á skoðanakannanir sem sýndu skýran meirihluta hlynntan uppbyggingu hálendisþjóðgarðs. Hann er ósammála fullyrðingum Áslaugar um að uppbyggingin væri ólýðræðisleg og varar við háværum röddum andstæðinga þess. Eins benti á að athugasemdir og gagnrýni við þessa uppbyggingu hafi verið tekin til meðferðar fyrir um ári síðan. Hann bendir á að aðeins fjögur af þeim 23 sveitarfélögum landsins sem eiga land að hálendinu hafi lagt inn athugasemd í sambandi við þjóðgarðinn og aðeins þrjú hafi verið á móti honum.
Eins viðurkennir Páll á að þetta muni koma til að vera mikil málamiðlun til að koma þessu frumvarpi í gegn.
Áslaug gagnrýnir yfirlýsingu ráðherra og annarra aðila sem eru hlynntir hálendisþjóðgarði að það muni koma til með að að laða að ferðamenn og benti á gamla yfirlýsingu Skipulagsstofnunar sem heyrir undir umhverfisráðuneytið. Þar var varað var við uppbyggingu Vegagerðarinnar á Kjalvegi á þeim forsendum að „bætt aðgengi fæli í sér að meiri umferð sem hefði áhrif á upplifun af óbyggð, kyrrð og víðernum“.
„Náttúran á engan skjólstæðing nema okkur“
Páll sagði andstæðinga hálendisþjóðgarðsins tala eins og þeir sem eru hlynntir honum séu illa upplýstir. „Náttúran á engan skjólstæðing nema okkur, við höfum allt of lengi nálgast náttúruna á forsendum þess að hún sé eitthvað sem við megun nýta að vild okkur til hagsbóta, uppbyggingar, framfara eða til hagnaðar,“ sagði Páll.
Margrét Björnsdóttir fjallar um íslenska glæpi og ýmis dularfull mál í hlaðvarpinu Icelandic True Crimes.
Margrét Björnsdóttir.
„Þótt ég hafi hvorki aðgang að lokuðum skjölum né öðrum heimildum sem íslensk upplýsingalög kveða á um aðgangstakmarkanir þá hef ég uppgötvað ýmislegt áhugavert,“ segir Margrét leyndardómsfull þegar blaðamaður spyr hvort hún hafi komist að einhverju nýju við gerð þáttanna, Icelandic True Crimes.
Margrét segir að málin sem hún hefur fjallað um og mun fjalla um í þáttunum, sem eru þegar orðnir nokkrir talsins, séu byggð á opinberum heimildum, eins og fréttagreinum, skjalasöfnum, dómskjölum, sögulegu efni og öðrum tiltækum gögnum, sem eru aðgengilegar almenningi. Þótt hún hafi komist að ýmsu áhugaverðu séu samt sumar upplýsingar betur geymdar.
„Það er mikilvægt að vanda til verka þegar verið er að fjalla um sakamál, sérstaklega á litla Íslandi þar sem allir þekkja alla. Ég reyni því að fjalla um málin með virðingu fyrir þeim sem tengjast þeim og með skilningi fyrir aðstæðum þeirra,“ segir hún. „Aðgát skal höfð í nærveru sálar.“
Erfitt að gera upp á milli mála
Spurð hvernig hún velji efni þáttanna segist Margrét oft eiga erfitt með að gera upp á milli mála því það séu svo ótrúlega mörg áhugaverð sakamál og dularfull mál sem hafa komið upp á Íslandi.
„Mestu skiptir að til sé nóg af heimildum til að vinna úr fyrir fullan þátt þar sem ég fer ítarlega í hvert mál og byggi á opinberum heimildum, en sumu þarf ég að bókstaflega liggja yfir, rekja sporin og grafa mig niður í „kanínuholu“ í heimildum, eins og í kirkjubókum og á skjala- og bókasöfnum,“ útskýrir hún og bætir við að síðasta ár hafi farið í að safna upplýsingum um öll morðmál á Íslandi, fíkniefnamál, rán, dulsmál, blóðskammir og fleira í „einn risastóran gagnagrunn“.
„Það er mikilvægt að vanda til verka þegar verið er að fjalla um sakamál, sérstaklega á litla Íslandi þar sem allir þekkja alla.“
„Ég hef líka safnað að mér upplýsingum um söguleg atriði, byggingar og einstaklinga í gegnum Íslandssöguna sem hafa spilað veigamikinn þátt í mörgum málanna, líkt og Stóridómur gerði.“
Mögulega eina „tvítyngda“ hlaðvarpið í heiminum
Margrét tekur fram að það séu þegar til nokkur íslensk hlaðvörp sem fjalla um glæpi. „En þau taka nær eingöngu erlend mál fyrir og þess vegna fékk ég þá hugmynd fyrir ári síðan að taka eingöngu fyrir íslensk sakamál á bæði íslensku og ensku til að gera þau aðgengileg erlendum aðdáendum sannra sakamála. Hvert mál kemur því út í aðskildum þáttum á bæði íslensku og ensku. Ég er ekki frá því að ég sé með eina „tvítyngda“ hlaðvarpið í heiminum í dag.“
Gæði umfram magn
Upphaflega stóð til að Icelandic True Crimes yrðu vikulegir þættir en Margrét segir að þar sem hún sjái um alla vinnuna sjálf hafi reynst erfitt að halda því við. „Ég vil skila frá mér vönduðum þáttum með áreiðanlegum heimildum sem ég hef borið saman við aðrar heimildir frekar en að senda frá mér þætti byggða á einhverjum heimildum sem reynast svo ekki réttar.“
Spurð hvar hægt sé að nálgast Icelandic True Crimes segir Margrét að þættirnir komi út á öllum hlaðvarpsveitum eins og Apple Podcasts og Spotify, en einnig sé hægt að streyma þeim beint af vefsíðu hlaðvarpsins, www.icelandictruecrimes.com.
„Allt aukaefni þeirra mála sem ég tek fyrir, eins og ljósmyndir, hlekki og annað, set ég inn á vefsíðuna úr þeim heimildum sem ég vinn með. Svo er hlaðvarpið á Instagram og Facebook, þar sem einnig er umræðuhópur hlustenda.“
Elísabetu Guðmundsdóttur, lýtalæknir og COVID-uppreisnarseggur, greinir frá því í helgarviðtali Mannlífs að henni þyki stjórnvöld á Íslandi og um allan heim ganga of langt og segir vera búið að svipta fólki frelsinu.
„Mér fannst það ekki meika neinn sens í upphafi Covid-faraldursins þegar sagt var að það ætti að loka efnahag vestrænna landa til þess að vernda gamla og veika.“
Hún segir frá því að fólk hafi verið komið með áhyggjur af geðheilsu hennar og meðal annars hafi geðlæknir af Landspítalanum hringt í hana og lýst yfir áhyggjum af geðheilsu hennar og sagði hana líklegast vera komna í maníu.
„Ég sagði að þegar fólk er í maníu þá sofi það ekki, borði ekki og kaupir kannski öll tannkremin í bænum. Mér líður í raun og veru mjög vel. Ég er með þetta ADHD sem ég fæ meðferð við.“
Ekki er langt síðan að hófsemi, lítillæti og hæfni í húshaldi voru taldar helstu dyggðir hverrar konu. Þær áttu að iðja og strita manni sínum, börnum og heimili til heilla burtséð frá því hvar áhugasvið þeirra sjálfra lægi. Til allrar lukku er þetta breytt en eins og við er að búast eru til margar konur sem njóta þess að baka, þrífa, skreyta, sauma, prjóna og stússast inni á heimilinu. Þær gera það með fullu starfi við eitthvað allsendis óskylt og njóta hvoru tveggja í botn. Húsmóðurstörfin eru nefnilega langt frá því að vera leiðinleg. Að þrífa skilar ljómandi húsi sem angar af hreinlæti og það er gefandi að horfa yfir og njóta afrakstursins af vel unnu verki. Á barnaheimilum er svo allt farið á hvolf aftur daginn eftir en þá er bara að fagna enn betur næst þá stuttu stund sem allt er hreint og fínt.
Bakstur, matseld og hannyrðir eru hins vegar ákaflega skapandi. Þar gefst tækifæri til að setja sinn svip á hvert verk, búa til eitthvað nýtt frá grunni og bæta og endurskapa eitthvað sem aðrir hafa lagt grunn að. Nákvæmlega hið sama gera listamenn í öllum greinum á hverjum degi. Þótt maturinn hverfi ofan í svanga maga lifir minningin um hann lengi. Hjördís Dögg Grímarsdóttir er ein þeirra sem kalla mætti listakonu í eldhúsinu. Hún stofnaði síðuna mömmur.is með móður sinni og systur en heldur henni nú úti ein. Þar má sjá ótrúlega fallegar kökur, ljúffenga rétti, fá góð ráð og fleira. Hjördís hefur verið fastur gestur í kökublaði Vikunnar og boðið þar glæsileg hlaðborð gómsætra og jólalegra rétta.
Okkur langaði að kynnast henni betur. Vita hver væri persónan að baki öllu þessu fallega og girnilega bakkelsi. Í ljós kom að það er glaðlynd, jákvæð og dugleg kona. Hjördís á tvo drengi, báðir voru magakveisubörn sem þurftu mikla umönnun. Sá yngri er með sykursýki 1 en lætur það ekki stöðva sig og stundar íþróttir á fullu og passar vel upp á jafnvægi í mataræði og hvíld. Hún bjó í Grindavík um tíma og mætti þar oft með nýbakað góðgæti á kennarastofuna í skólanum. Þar var hún kölluð „húsmóðir dauðans“. Og á nafnbótina sannarlega skilið þótt hugsanlega megi orða þetta á smekklegri hátt. Þrátt fyrir að hafa tekist á við erfiðleika eins og aðrir ræktar hún þakklæti og einbeitir sér að því jákvæða fremur en hinu. Sannkölluð íslensk ofurkona sem lætur mótlæti ekki buga sig heldur styrkja.
Elísabet hefur sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
Í helgarviðtali Mannlífs er rætt við Elísabetu Guðmundsdóttur, lýtalækni, sem vakti mikla athygli fyrir orð sem hún lét falla um kórónuveiruna í hlaðvarpi Sölva Tryggvasonar. Þá vakti athygli þegar hún kom til landsins og neitaði að fara í skimun og virti að vettugi reglur yfirvalda um sóttkví og mætti þess í stað á mótmæli gegn sóttvarnaraðgerðum sem hún skipulagði sjálf.
Í viðtalinu segir hún meðal annars frá því hvernig hún varð óvinnufær eftir slys og fór að meðhöndla sig sjálf með lyfjum sem hún hafði aðgang að vegna þess að hún var læknir.
„Ég missti stjórnina og það umhverfi og regla sem ég þarfnast til þess að geta liðið vel eru í rauninni þær aðferðir sem ég hef tamið mér og eru nú kenndar á námskeiðum fyrir fólk með ADHD. Kvíðinn og þunglyndið jókst hratt uns ég var komin í lífshættu og tengist líka skömm og sektarkennd yfir því að vera farin að meðhöndla mig sjálf með þeim lyfjum sem ég hafði aðgang að sem læknir. Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja.“
Hún segir mikla gæfu í því að hafa komist undir læknishendur og hrósar starfsfólki geðdeildar Landspítalans fyrir hve vel þau tóku á móti henni. Hún segir frá mikilli hræðslu og skömm sem fylgdi því að vera læknir sem lagður var inn á geðdeild.
„Það er erfiðara fyrir lækna en aðra að fara til læknis og við hunsum held ég einkenni okkar lengur, bítum á jaxlinn, gleymum og höldum svo áfram ein og bælum eigin einkenni, skellum í okkur ibufen og förum alltaf í vinnuna sama hvað eða eins og ég fór að meðhöndla kvíðann minn sjálf sem leiddi til þess að ég gat ekki losnað við kvíðalyfin.“
Rík hefð er fyrir því að líta um öxl þegar árið er á enda og velta fyrir sér hvað stóð upp úr
og hvað var áhugavert. Árið 2020 hefur reynst flestum jarðarbúum erfitt og eiginlega
má segja að það hafi verið hálfgerð rússíbanareið sem enn sér ekki alveg fyrir endann
á þótt vissulega séu jákvæð teikn á lofti. Það er ótrúlega margt sem við, sem samfélag
og einstaklingar, getum lært af þessum tíma og ég vona að við berum gæfu til að nýta okkur það á jákvæðan hátt í framtíðinni. Eitt af því sem mér finnst standa upp úr er hversu mikilvægt það er að standa saman sem hópur enda segir í máltækinu; sameinaðir stöndum vér, sundraðir föllum vér. Um leið og við tókum höndum saman, samt ekki í bókstaflegri merkingu, náðum við betri árangri þótt vissulega hafi sumar starfsstéttir þurft að taka á sig meiri skaða en aðrar, eins og tónlistarmenn og fólk í veitingabransanum svo fátt eitt sé nefnt. En ég efast ekki um að fólk eigi eftir að flykkjast á veitingahús og tónleika að faraldri loknum enda þyrstir okkur í að hitta annað fólk.
Tæknin hefur leyst ýmislegt á þessum tímum og gert okkur t.a.m. kleift að vinna heima, kaupa á netinu og hitta ástvini á Zoom, en ekkert kemur í stað mannlegra samskipta. Daginn sem stóri jarðskjálftinn reið yfir Reykjanesskagann þann 20. október sl. fór ég í kvöldgöngu með tvítugri dóttur minni sem vinnur á leikskóla. Hún hafði ekki fundið jarðskjálfta af þessari stærðargráðu áður og var verulega brugðið en bætti við að sér hefði þótt svo gott hvað atburðurinn sameinaði alla. „Það voru allir á kaffistofunni bara að spjalla saman og segja frá því hvernig þeir fundu skjálftann og hvernig þeim leið og það var enginn í símanum. Allir voru bara að styðja hver annan.“ Þetta spjall okkar vakti mig til umhugsunar en ég skildi samt svo vel hvað hún átti við. Á sama tíma fann ég til með þessari kynslóð sem nánast þekkir ekki annað en að allir séu alltaf í símanum þótt þeir séu saman, andlega fjarverandi og þá komum við að hinni neikvæðu hlið tækninnar.
Heimavinnan hefur reynst sumum erfið á meðan aðrir hafa blómstrað en eitt er víst að híbýli fólks hafa leikið stórt hlutverk í að vernda okkur fyrir veirunni enda heyrist ekki kvartað frá húsgagna- og byggingavöruverslunum. Margir hafa notað tímann til að dytta að og gera huggulegt heima enda hefur umhverfi okkar áhrif á andlega líðan og ég held að margir séu meðvitaðir um það. En ekki er endilega nauðsynlegt að kaupa nýtt sófasett eða leggja parket, ein lítil planta, ilmkerti og nýr púði geta gert mikið og veitt okkur ánægju, það er gott að gleðjast yfir litlu. Íslendingar elska líka að kveikja á kertum og gera híbýli sín notaleg en ég hef aldrei áður séð jafnmikið jólaskrautið fara upp eins snemma og í ár, það er gott.
Þeir verða eflaust margir sem fá kikk út úr því að sprengja þetta ár í burtu og skála fyrir nýju en gerum það samt með tveggja metra millibili, ekki fleiri en tíu saman og áramótahatturinn árið 2020 verður auðvitað gríma. Munum svo að ganga hægt um gleðinnar dyr og blanda ekki saman spritti og flugeldum, þótt hvoru tveggja sé órjúfanlegur hluti af gamlárskvöldi þetta árið. Klárum COVID-verkefnið saman svo við getum farið að hittast fyrir alvöru. Það er nefnilega ekkert sem kemur í staðinn fyrir að horfa í augun á fólki, sjá svipi þess og hlæja með öðrum milliliðalaust. Maður er manns gaman
„Spurning dagsins. Ef þú værir píkuprump, hvaða píkuprump værir þú,“ spyr tónlistarmaðurinn góðkunni Daniel Oliver í færslu á Facebook. „Ég væri klárlega físukvak.“
Vísar Daníel Oliver þar skemmtilega færslu sem Bragi Valdimar Skúlason tónlistarmaður og textahöfundur með meiru deildu á Twitter-síðu sinni í vikunni. Þar birtir hann ákall sem finna má í pistli eftir Veru Sófusdóttir í nýjasta tölublaði Vikunnar og hljóðar svo: „Getur ekki Bragi Valdimar Skúlason, Kappmálsmaður og Baggalútur, fundið eitthvað fallegt orð í stað píkuprumpsins?“ Bragi skorast að sjálfsögðu ekki undan því og birtir eftirfarandi á twitter:
En þó það máski kveiki krump — kallast þetta píkuprump.
Óhætt er að segja að þetta hressilega uppátæki Vikunnar hafi vakið mikla athygli og sömuleiðis svar Braga sem hefur farið eins og eldur í sinu á samfélagsmiðlum. Og ekki stendur á svörunum hjá vinum og fylgjendum Daniels á Facebook þar sem fólk keppist nú um að svara.
Kveikur birti í gær frétt með nýlegum upplýsingum úr nýlegri kyrrsetningarkröfu ríkissaksóknara í Namibíu rannsakar nú mál Samherja í Namibíu. Þar voru birt fremur tortryggileg tölvupóstsamskipti milli Jóns Óttars Ólafssonar, ráðgjafa Samherja og James Hatuikulip einn af svokölluðum hákörlum í Samherjamálinu.
Þar ræða þeir mögulega slóð peninga sem bárust James af bankareikningi félaga Samherja úr DNB bankanum í Noregi.
James sendi á Jón:
„Ok, ég skil…Er einhver hætta á því að upphæðirnar sem greiddar voru „fyrir utan“ uppgötvist? Við viljum ekki búa til neina pappíra sem fjalla um fiskflutninga og svo finni þeir peningaslóðina.”
Jón svaraði stuttu síðar:
„Ég held að þeir muni ekki hafa uppi á þeim greiðslum sem greiddar voru úr landi. Við höfum lokað þeim reikningum. Auk þess hafa þeir ekki burði til þess að fara á eftir flóknum aflandsviðskiptum.“
Jón Óttar hefur ekki svarað beiðni Kveiks um viðbrögð við tölvupóstsamskiptunum. Skjáskot úr frétt Kveiks /ruv.is
Í kyrrsetningarkröfunni kemur jafnframt fram að á grundvelli laga um varnir á skipulagðri glæpastarfsemi eigi að kyrrsetja eigur sexmenninganna sem hafa setið í gæsluvarðhaldi í rúmt ár auk eigna tíu félaga þeirra sem eiga að hafa komið að málinu.
„Meðal þess sem Namibísk yfirvöld krefjast kyrrsetningar á eru tvö skip Samherja, sem sögð eru einu eignir fimm þar lendra dótturfyrirtækja fyrirtækisins,“ segir í frétt Kveiks. Annað skipið, Heinaste, hafi verið selt og Namibísk yfirvöld hafi kyrrsett söluandvirðið en hinu skipinu sem bar heitið Saga hafi verið siglt í snarhasti til Kanaríeyja í byrjun árs, nafni þess breytt og heimahöfn þess færð frá Namibíu til Belís.
Rökstuðningur Namibískra stjórnvalda á kyrrsetningunni ku vera að fimm Íslendingar undir forystu Þorsteins Más, forstjóra Samherja hafi myndað samtök með sexmenningunum sem nú sitja í gæsluvarðhaldi í Namibíu og saman framið fjölda lögbrota þar í landi. Þeir búi yfir sönnunum um að hægt sé að sækja hópinn til saka fyrir spillingu, fjársvik, skattsvik mútur og peningaþvætti. Í greinargerðinni kemur jafnframt fram að alþjóðalögreglunni Interpol hafi verið falið að finna tvo Íslendinga sem tengjast málinu svo rétta megi yfir þeim í Namibíu.
Tölvupóstsamskiptin í snjallsíma James
Rannsóknin í Namibíu er í tveimur hlutum og snýr krafan eingöngu að milliríkjasamningi milli Namibíu og Angóla sem ríkissaksóknari telur einungis hafa verið blekkingu til að færa Samherja 50 þúsund tonna kvóta. Langstærstu hluti af greiðslum Samherja fyrir kvótann í Angóla endaði svo Dúbaí í félagi eins sakborninganna James Hatuikulipi, sem átti í áður nefndum tölvupóstsamskiptum við Jón Óttar. Hann á að hafa verið lykilmaður í Angólafléttunni svokölluðu en nafn hans er hvergi sjáanlegt í samningagerð Samherja um greiðslur á afnot kvóta þar í landi.
Stjórnvöld lögðu hald á Samsung S9 farsíma James þar sem í ljós komu tölvupóstsamskiptin milli James sem kom undir dulnefninu „Petrus Aashonge“ og Jóns Óttars Ólafssonar, segir í frétt Kveiks.
Björgólfur neitar að ræða samskiptin
Í svari frá Björgólfi Jóhannssyni, annars forstjóra Samherja sem barst Kveik þverneitar hann að tjá sig um þessi tilteknu tölvupóstsamskipti. Hann segir jafnframt vera í meginatriðum sömu ásakanir og var greint frá í nóvember í fyrra. Þá segir hann Samherjamenn hafa alfarið neitar að hafa greitt mútur eða aðrar óeðlilegar greiðslur.
„Í tengslum við rannsókn á starfseminni í Namibíu, sem ráðist var í með fulltingi norsku lögmannsstofunnar Wikborg Rein, voru þúsundir tölvupósta yfirfarnir. „Við ætlum ekki að fara í opinbera rökræðu við Ríkisútvarpið um einn þessara tölvupósta,“ skrifar Björgólfur í svari sínu.
Jón Óttar hefur ekki svarað beiðni um viðbrögð við upplýsingunum sem Kveikur hefur undir höndum.
Skechers þykja léttir og þægilegir skór og henta vel til notkunar í störf þar sem fólk þarf að standa mikið. Því má gera ráð fyrir því að spítalinn sé að gefa starfsfólki styrk fyrir vinnufötum.
Starfsmenn á Landspítalanum eru ekki parsáttir með jólagjöfina sem þau fá í ár. Þrúður Guðmundsdóttir, hjúkrunarfræðingur, tjáði sig um það á Twitter í gær og sýndi 7000 króna gjafabréfi frá skóbúðinni Skechers sem er jólagjöfin í ár.
„Gleðilegt ár hjúkrunar + covid hérna er blaut tuska í andlitið, jólakveðja, LSH,“ skrifar Þrúður.
gleðilegt ár hjúkrunar + covid 🥰 hérna er blaut tuska í andlitið, jólakveðja LSH 🎅🏻🎅🏻🎅🏻 pic.twitter.com/AB3W8wdPsz
— mjög mikilvæg áminning, drekka vatn (@herreguddm) December 11, 2020
Þorbjörg Andrea, lyfjafræðingur á spítalanum, bendir svo réttilega á að gjafabréfið dugi ekki einu sinni fyrir einu pari.
Vinn á LSH og var að sjá núna hvað ég fæ í jólagjöf. Maður skellir sér kannski á eina Skechers haa 🙂 nei afsakið einn skó af Skechers pari því ódýrasta parið kostar 15.000 kr. 🙂 https://t.co/ZDxdPb5wuc
Elísabet Guðmundsdóttir lýtalæknir. Mynd / Hákon Davíð Björnsson.
Það hefur gefið á bátinn í lífi Elísabetar Guðmundsdóttur lýtaskurðlæknis undanfarin ár. Hún lenti í slysi og varð óvinnufær í átta mánuði fyrir örfáum árum og segist hafa misst stjórnina á öllu í kjölfarið og fór meðal annars að meðhöndla sig sjálf með þeim lyfjum sem hún hafði aðgang að sem læknir. Hún lagðist síðan inn á geðdeild og lagði inn lækningaleyfið um tíma vegna veikindanna. Hún hóf í vor störf á brjóstamiðstöð Landspítalans en var sagt upp í vetur. Þá neitaði hún nýlega að fara í skimun eða sóttkví eftir komuna til landsins og lögreglan mætti svo á heimili hennar og boðaði hana í skýrslutöku.
Andlit Elísabetar Guðmundsdóttur lýtaskurðlæknis birtist á tölvuskjánum. Hún segist vera nýkomin inn. Það heyrist í öðru barni hennar og hundinum hennar. Hún er einstæð móðir og eru börnin 16 og 20 ára.
Hver er þessi kona sem ratað hefur í fjölmiðla að undanförnu hvað varðar uppsögn hennar á brjóstamiðstöð Landspítalans sem og að hún neitaði nýlega að fara í skimun eða sóttkví eftir komuna til landsins og skipulagði í kjölfarið mótmæli á Austurvelli gegn sóttvarnaráðstöfunum hér á landi?
„Ég fæddist á Akureyri í ágúst árið 1971. Ég er meyja. Ég er elst í nokkuð stórum systkinahópi og elst fimm barna mömmu. Pabba megin eru það mestmegnis bræður og voru foreldrar mínir 17 og 18 ára þegar ég fæddist. Við fluttum til Odense í Danmörku þegar ég var átta þar sem pabbi fór í tækniskóla og bjuggum við þar í fimm ár.“
Elísabet segir að hún hafi verið pínu óþekkur krakki og „mikið á ferðinni“. Hún talar um mikla virkni en þess má geta að hún var greind með ADHD fyrir örfáum árum. „Mér fannst vera skemmtilegast að vera með strákunum og hjóla á BMX-hjóli. Ég var mikið í félagslífinu og var formaður í nemendaráðum.“
Henni gekk vel í skóla; segir að hún hafi verið orðin læs fjögurra ára og hún segist tala nokkur tungumál og spila á sjö hljóðfæri. „Ég spilaði á þverflautu í stelpulúðrasveit, „Odense pigegarde“. Við vorum í hvítum, háum stígvélum, stuttum, gulum pilsum og bláum jökkum og með medalíur festar í jakkana og með bláa hatta á höfðinu. Við vorum 100 stelpur sem marseruðum og spiluðum til dæmis á fótboltaleikjum. Við flautuleikararnir löbbuðum fremst og það var mikið ábyrgðarhlutverk vegna þess að við stjórnuðum hvernig var gengið. Við ferðuðumst mikið og fórum á keppnir. Það var virkilega gaman að vera í þessari hljómsveit og það fygldi því náttúrlega mikill agi að vera í henni.“
Elísabet segir að hún hafi svo fengið leið á flautunni og farið að læra á barítonhorn. „Ég fór svo að spila á trompet í Lúðrasveit Akureyrar og auk þess hef ég spilað á básúnu í djassbandi. Klassískur gítar er þó aðalhjóðfærið mitt en ég fór að læra á gítar átta ára og lærði á það hljóðfæri í mörg ár og tók slatta af stigum.“
Sérfræðingur á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu
Elísabet stundaði nám á stærðfræðibraut Menntaskólans á Egilsstöðum og hóf svo nám í læknisfræði við Háskóla Íslands. „Ég veit ekki af hverju ég fór í læknisfræði; kannski af því að það var erfiðast að komast inn í læknadeildina. Ég var líka mikið að spá í nám í stærðfræði.“
Elísabet ákvað að verða skurðlæknir og að lýtalækningar yrðu sérsvið sitt.
Hún stundaði síðan framhaldsnám í lýtalækningum í Gautaborg en þar bjó hún svo til ársins 2011. Hún vann sem sérfræðingur í lýtalækningum á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu en hún fékk þar sérfræðiréttindi árið 2003 og lærði eftir það undirsérgrein í „craniofacial“ skurðlækningum barna en skurðaðgerðir á skarði í vör og góm eru sérsvið hennar.
Hún segir að hún hafi árið 2010 orðið yfirlæknir á barnalýtalækningadeild sjúkrahússins og verið um tíma ritari í sænska lýtalækningafélaginu.
Elísabet fór almennt um tvisvar á ári í þó nokkur ár til Indlands, fyrst árið 2005, þar sem hún gerði aðallega aðgerðir á indverskum börnum sem fæðst hafa með skarð í vör eða góm. Hún segir að hún hafi líka farið í nokkrar svipaðar ferðir til Suður-Ameríku og Suður-Afríku.
Leiðbeinandi hennar á Sahlgrenska er frumkvöðull að verkefninu ásamt lýtalækni í London. Elísabet segir að Sahlgrenska-sjúkrahúsið hafi greitt henni laun þegar hún hafi verið í þessum ferðum þar sem yfirlæknirinn hafi litið svo á að hún væri í raun að læra með því að gera svona margar aðgerðir á stuttum tíma.
„Leiðbeinandinn var dálítið heimsfrægur í þessari undirsérgrein, barnalýtalækningum, og ég var svo heppin að komast undir hans vængi. Þetta var staða sem margir vildu fá. Ég fór að fara með honum til Rajastan-héraðs þar sem er sjúkrahús uppi í fjöllunum Mount Abu nálægt landamærum Pakistan og er byggt og rekið af Brama Kumaris.“ Þar fékk hún að taka þátt í að byggja upp og kenna skurðlæknum sem voru á staðnum að gera aðgerðir á börnum og fullorðnum með skarð í vör og góm og laga önnur lýti í andliti og á höfði. „Þetta var stórkostlega gaman.“
„Ég fæ tár í augun þegar ég hugsa til konunnar sem horfði svo á sig í spegli eftir aðgerðina. Það var svo æðislegt. Þetta er svo jákvæð sérgrein í rauninni af því að við erum alltaf að laga eitthvað“
Elísabet segir að sjúklingarnir hafi verið búnir að vera á sjúkrahúsinu í um viku áður en að aðgerðunum kom af því að það þurfti að tryggja næringarástand barnanna og jafnvel meðhöndla sýkingar og önnur vandamál sem gátu komið í ljós og gefa þeim þá sýklalyf áður en hægt yrði að framkvæma aðgerðirnar. Hún segir að aðstandendur sjúklinganna hafi dvalið á sjúkrahúsinu og setið á göngum og eldað mat þar sem ekkert mötuneyti hafi verið þarna. „Það voru alltaf allir saman. Það var enginn einn. Það er vandamálið hérna. Það eru svo margir einir. Við þurfum að fara að hugsa betur um hvert annað.
Maður lagar ekki góminn í fullorðnu fólki en maður getur lagað vörina. Ég gerði einu sinni aðgerð á konu sem var með rosalega stórt skarð í vör og hún hafði aldrei sýnt neinum andlitið. Maðurinn hennar sá fyrst framan í hana á brúðkaupsdaginn. Hún fór aldrei í neinar veislur. Þetta var agalega mikið lýti. Svona aðgerð geri ég á einum klukkutíma í staðdeyfingu. Ég fæ tár í augun þegar ég hugsa til konunnar sem horfði svo á sig í spegli eftir aðgerðina. Það var svo æðislegt. Þetta er svo jákvæð sérgrein í rauninni af því að við erum alltaf að laga eitthvað. Svo fór að fréttast til Mumbai og Nýju Dalí að sænskir skurðlæknar væru að gera aðgerðir og þá fór ríka fólkið að vilja koma. Þá varð þetta þannig að þeir sem gátu borgað borguðu fyrir aðgerðirnar og þeir sem gátu það ekki gerðu það ekki. Þeir sem gátu borgað fengu að vera á sjúkrastofum þar sem voru færri sjúkrarúm.
Ég hef síðan farið oft ein til Indlands og á þar góða vini sem eru skurðlæknar. Ég elska Indland og kúltúrinn þar. Það hafði áhrif á mig að fara til Indlands. Ég held að það hafði sáðst „spírítúalt“ fræ í mig þarna. Ég upplifði einhverja ró. Það var ekkert vesen og fólk talaði fallega um hvert annað. Svo var ég á svo fallegum stöðum. Það er svo gaman að upplifa nýja hluti og kynnast nýju fólki.“
Elísabet segir að hún og leiðbeinandinn hafi líka haldið fyrirlestra víða um heim um rannsóknir sínar. „Ég var orðin nokkuð stórt nafn í þessu.“
„Ég er spítalalæknir og hefði einhver sagt mér þegar ég var í námi að ég ætti eftir að stækka brjóst og fitusjúga hefði ég móðgast.“
Missti stjórnina á öllu
Elísabet fór í doktorsnám sem hún kláraði reyndar ekki en á sama tíma var hún í fullu starfi á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu og starfaði að auki á eigin stofu og var orðin einstæð móðir. „Það var of mikið. Ég fékk mér au pair og þá gekk þetta allt ljómandi vel. Svo bauðst mér vinna á einkasjúkrahúsi í Kaupmannahöfn sem bauð mér þreföld föst laun og gat ég unnið fjóra daga í viku. Það var rosalega stór ákvörðun fyrir mig að hætta á háskólasjúkrahúsinu af því að mér þykir vera svo gaman að kenna og vera í háskólasjúkrahússumhverfi með nemendum, prófessorum og vera í kennslu og þróunar- og rannsóknarvinnu. Ég er spítalalæknir og hefði einhver sagt mér þegar ég var í námi að ég ætti eftir að stækka brjóst og fitusjúga hefði ég móðgast. Ég flutti hins vegar til Malmö til að fara ekki með börnin í annað land og annað tungumál og keyrði á milli og vann á sjúkrahúsinu í Kaupmannahöfn í fimm ár sem var góð reynsla. Ég saknaði þó alltaf háskólasjúkrahússins.“
Elísabet og börn hennar fluttu til Íslands árið 2017 en ári áður hafði hún leyst af sem sérfræðingur á lýtaskurðdeild Landspítalans sem hún gerði reyndar líka 2005. Hún segist hafa ráðið sig í afleysingar um sumarið og hóf jafnframt störf á stofu og segist hafa verið einn þeirra lækna sem ekki fékk samning við SÍ. Hún lenti í slysi stuttu eftir að hún flutti aftur til Íslands sem hafði mikil áhrif á líf hennar.
„Ég var að koma heim úr vinnunni; þetta er svo asnalegt en minn eigin bíll rann yfir annan fótinn á mér. Ég fékk mikla blæðingu og var marin frá nára og niður í tær. Ég var ekki með neina verki í liðum þannig að ég fór ekki strax á slysavarðstofuna. Marið minnkaði hins vegar ekkert og ég var farin að fá mikla verki og það tók langan tíma að greina þetta eftir að ég lét líta á fótinn.“ Elísabet segir að síðan hafi komið í ljós að það blæddi endalaust úr æð í fætinum og myndaðist svo sýking og síðan drep þannig að það þurfti að fjarlægja heilmikið af húð annars staðar af líkama hennar og setja á sárið. Hún segist hafa farið í fjórar akút aðgerðir á sinni eigin deild, lýtalækningadeild.
„Ég missti einhvern veginn stjórnina á öllu af því að ég var mikið veik og alltaf í aðgerðum en ég hafði hálfu ári áður farið í stóra, opna kviðarholsaðgerð vegna æxlis í legi sem reyndist sem betur fer vera góðkynja. Ég fór að vinna tveimur vikum seinna þótt ég ráðlegði sjálf sjúklingum sex vikna hvíld eftir sams konar aðgerð en mér fannst mér líða vel og var verkjalaus. Álagið var þar fyrir utan mikið við að flytja heim ein með tvo unglinga og á sama tíma sinnti ég litlum stofupraxis í Malmö og fór þangað tvisvar í mánuði.
Eftir slysið var ég frá vinnu í átta mánuði og var tekjulaus allan tímann þar sem ég var svo óheppin að lenda á milli kerfa. Ég hafði misst allan rétt í Svíþjóð við flutning lögheimilis frá Svíþjóð og hafði ekki náð að vinna mér inn rétt minn á Íslandi hvorki hjá lífeyrissjóði eða læknafélagi og ég neyddist til að leita til félagsmálastofnunar og biðja um styrk en þá hafði ég haft of háar tekjur í Svíþjóð árinu áður til þess að eiga rétt á því. Kerfið hér er allt of flókið og ekki séns í miklum veikindum að rata í því eða vita hvaða rétt maður á og ég hef verið svo heppin að hafa aldrei áður þurft á aðstoð að halda. Þegar maður er búinn að vera með góðar tekjur þá er maður líka með mikil útgjöld svo sem í tengslum við stofurnar og húsnæði sitt. Þetta var virkilega erfitt og ég var stöðugt með áhyggjur og kvíða og kunni ekki að biðja neinn um að hjálpa mér, vön að bjarga mér sjálf, og hafði ekki haft tíma til að virkja félagslegt net eða kynnast nágrönnum eða foreldrum þeirra barna sem börnin mín voru að kynnast.“
„Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja“
Róandi lyf
Elísabet segir að á þessum erfiða tíma hafi hún fengið mikið af lyfjum svo sem verkjalyf og róandi lyf. „Þegar vanlíðan og streita var orðin of mikil réð ég ekki lengur við neitt. Stofan í Svíþjóð fór í gjaldþrot, öll sú „administration“ sem ég hafði – ein með tvö fyrirtæki, heimili og börn – fór að fara í óreiðu, reikningar hrúguðust upp, ég var ekki einu sinni búin að pakka upp almennilega eftir flutningana og börnin mín voru auk þess að aðlagast nýju lífi á Íslandi í nýjum skóla með nýjum félögum.
Ég missti stjórnina og það umhverfi og regla sem ég þarfnast til þess að geta liðið vel eru í rauninni þær aðferðir sem ég hef tamið mér og eru nú kenndar á námskeiðum fyrir fólk með ADHD. Kvíðinn og þunglyndið jókst hratt uns ég var komin í lífshættu og tengist líka skömm og sektarkennd yfir því að vera farin að meðhöndla mig sjálf með þeim lyfjum sem ég hafði aðgang að sem læknir. Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja.
Elísabet hefur sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
Besta vinkona mín úr læknadeildinni reyndist ennþá vera það þrátt fyrir að hún hafi farið í sérnám til Bandaríkjanna og leiðir því skilið í nokkur ár en hún bjargaði mér þegar hún sá í hvað stefndi ásamt landlækni, sama yndislega og er núna; þær björguðu lífi mínu þegar ég var að gefast upp og komu mér inn á geðdeild Landspítalans og ég þáði að leggja inn lækningaleyfið mitt þar til ég hefði náð bata á ný.“ Elísabet fékk svo lækningaleyfið aftur síðar.
„Gæfa mín var að komast undir þær læknishendur sem ég þurfti á að halda og láta hugsa um mig. Ég get aldrei hrósað starfsfólki geðdeildar Landspítalans nóg fyrir hversu vel það tók á móti mér því ég var hræddari en ég hef nokkurn tímann á ævinni verið, ég hafði týnt mér og skömmin var hræðileg. Ég hélt ég væri eina manneskjan með svona hræðilegan karakter, ég væri jafnvel ólæknandi alkóhólisti og að lífið væri búið og ég hélt að það væri jafnvel betra fyrir börnin mín að ég væri ekki til. Ég fékk þá hjálp sem ég þurfti og sem ég hefði fyrir löngu átt að vera búin að leita. Ég vona innilega að ég hafi lært mína lexíu varðandi það að leita mér læknis ef ég veikist af sjúkdómi hver sem hann er í framtíðinni.
Það er erfiðara fyrir lækna en aðra að fara til læknis og við hunsum held ég einkenni okkar lengur, bítum á jaxlinn, gleymum og höldum svo áfram ein og bælum eigin einkenni, skellum í okkur ibufen og förum alltaf í vinnuna sama hvað eða eins og ég fór að meðhöndla kvíðann minn sjálf sem leiddi til þess að ég gat ekki losnað við kvíðalyfin. Ég fór eftir þetta á fjögurra vikna streitunámskeið í Hveragerði og komst meðal annars í gang með þeirri hreyfingu sem mér er lífsnauðsynleg til að geta liðið vel en ég hafði lítið getað hreyft mig eða æft í heilt ár og hafði fitnað heil ósköp. Ég hafði verið veik á bæði líkama og sál í langan tíma.“
ADHD
Elísabet fékk á þessum tíma þá greiningu að hún væri með ADHD og hefur síðan verið á lyfjum við því. „Mér hafði aldrei dottið í hug að ég væri með ADHD og var hreinlega með fordóma gagnvart greiningunni og var hrædd um það sem sumir læknar og sálfræðingar sögðu mér um þá hættu að ég gæti farið að misnota örvandi fíkniefni eða jafnvel endað í sprautufíkn. Ég hafði aldrei notað fíkniefni en öll fíkn er jú fíkn sama hver hún er og er sami sjúkdómurinn í grunninn sama hvað er misnotað en er mjög oft hamlandi afleiðing ADHD en það vitum við meðal annars vegna rannsókna á Íslandi. Meðferðin gjörbylti lífi mínu frá fyrsta degi og sem betur fer fór ég að ráðum þess góða læknis sem greindi mig með gaumgæfilegum rannsóknum, viðtölum, tölvuprófum, sálfræðiviðtölum og spurningalistum sem ég og fjölskylda mín svöruðum. Það tóku ekki margir eftir breytingum á mér enda hafði ég verið í Svíþjóð og verið veik og er að auki það sem ég vil kalla „social introvert“ og hef ekki mikla þörf fyrir að tala um mitt einkalíf nema við mína allra nánustu. En ég elska að vera í góðum félagsskap þótt ég uni mér vel ein og þarfnast þess að vera það og mér hefur aldrei leiðst á ævinni og ég segi það satt. Innra með mér fór ég að standa betur með sjálfri mér og eftir árs meðferð fór ég að finna fyrir tilfinningu fyrir innan tilfinninguna sem átti það til að vera sem lauf í vindi ytri aðstæðna oft og tíðum og gera mér lífið erfitt í persónulega lífinu. Ég komst svo að því að þessi nýja tillfinning er sú sem er mín eigin og er hamingjusöm sama hvað gerist í þeirri ytri og ég hvíli alltaf í sama hvað gerist og svo er einnig nú þrátt fyrir allt sem hefur gengið á undanfarnar vikur.“
„Það er rosalega mikil niðurlæging að vera rekin af háskólasjúkrahúsi; eina háskólasjúkrahúsinu á Íslandi. Ég tek þessu samt ekkert persónulega af því að þetta snýst ekkert um mig.“
Neitaði að fara í skimun eða sóttkví
Elísabet segir að eftir streitunámskeiðið hjá NFLÍ í Hveragerði hafi hún farið að vinna hjá Íslenskri erfðagreiningu. „Ég ætlaði ekki að vera lengi en það var svo gott að vinna þar, mér var vel tekið og ég fékk virkilega góðan yfirmann sem er framkvæmdastjóri starfseminnar í Kópavogi þar sem klínískar rannóknir fara fram. Ég var þar í eitt og hálft ár uns ég hóf störf á Landspítalanum 1. apríl síðastliðnum sem klínískur læknir í brjóstamiðstöð Landspítalans í Skógarhlíð. Mér var síðan sagt upp fyrir einum og hálfum mánuði án nokkurrar ástæðu eða fyrirvara.“ Elísabet segist ekki hafa fengið skýringu á uppsögninni né heldur lögfræðingur læknafélagsins sem hún segir að hafi innt eftir ástæðu við spítalann.
„Það er rosalega mikil niðurlæging að vera rekin af háskólasjúkrahúsi; eina háskólasjúkrahúsinu á Íslandi. Ég tek þessu samt ekkert persónulega af því að þetta snýst ekkert um mig. Það er engin ástæða fyrir uppsögninni. Það er ekkert sem ég hef gert rangt. Ég var vel liðin af starfsfólkinu og sjúklingunum. Það hefur ekkert komið upp á. Það hefur enginn kollegi hringt og spurt hvað hafi gerst. Það er bara þögn sem ríkir í læknasettinu.“
Á covid.is kemur fram að farþegar sem koma til Íslands geti valið á milli þess að fara í tvær sýnatökur vegna COVID-19 með fimm daga sóttkví á milli þar til niðurstaða seinni sýnatöku liggur fyrir eða sleppa sýnatöku og sitja í 14 daga sóttkví frá komunni til landsins. Þar kemur einnig fram að brot á sóttkví eða einangrun geti leitt til sekta og aðkomu yfirvalda til að koma í veg fyrir brot.
Elísabet fór nýlega til Kaupamannahafnar og þegar hún kom aftur til landsins neitaði hún að fara í sýnatöku og fór ekki í sóttkví. Hún skipulagði í kjölfarið mótmæli á Austurvelli gegn sóttvarnaaðgerðum hér á landi. Þá hefur hún birt myndbönd á Facebook þar sem hún sýnir frá aðstæðum og fjallar um þetta og hefur þetta og mál hennar ratað í fjölmiðla.
„Af því að ég hef verið að vinna þar sem eru stundum faraldrar og líka þar sem eru fjölónæmar bakteríur þá veit ég töluvert mikið um sóttvarnir og grímur. Mér fannst það ekki meika neinn sens í upphafi Covid-faraldursins þegar sagt var að það ætti að loka efnahag vestrænna landa til þess að vernda gamla og veika. Svo hugsaði ég með mér að það væri á móti öllu sem ég hef lært í læknisfræði þegar sagt var að það þyrfti að bólusetja alla. Það hefur aldrei verið gert. Þá fór ég að leita mér upplýsinga og var í raun og veru í rannsóknarvinnu „non stop“ í allt vor.
Svo finnst mér vera hræðilegt að unglingar komist ekki í skólann því þeir verða að hitta aðra unglinga. Þeim líður illa og þeir eru hræddir, hvað þá þeir sem bjuggu við lélegar aðstæður fyrir. Fólk sem drekkur, drekkur bara meira heima hjá sér núna þegar barir eru lokaðir. Þetta er svo hræðilegt fyrir börnin og það er það sem vakir fyrir mér. Skólinn er kannski eina athvarfið fyrir sum börn og unglinga. Ég verð að tala um þetta. Við erum búin að gleyma hvernig er að vera frjáls. Það er búið að svipta okkur frelsinu. Og ég hef ferðast um lönd þar sem er kúgun. Ég vil bara að börn fái að lifa sem eðlilegustu lífi. Það er engin ástæða að hafa þau í einangrun og halda þeim ekki í skólanum. Það á frekar að vernda gamla fólkið og hafa það í almennilegu húsnæði.
Fólk hélt um daginn að ég væri orðin geðveik af því að ég setti myndband á Facebook af því þegar ég var í Leifsstöð eftir komuna til landsins. Ég vissi alveg hvað ég var að gera. Ég er að reyna að vekja athygli á svo mörgum málum svo sem mannréttindabrotinu sem við höfum orðið fyrir hér á Íslandi sem á sér enga hliðstæðu í nágrannalöndum okkar. Og enginn þorir að segja neitt.“
Í byrjun vikunnar var tilkynnt að Elísabet væri ekki með lækningaleyfi og segir hún að sama kvöld hafi geðlæknir á vegum Landspítalans hringt í sig til að lýsa yfir áhyggjum margra af geðheilsu hennar því hún væri líklega komin í maníu, og segir hún að svo sé ekki, og að það hefði ekki verið stabíl manneskja sem hafi sést gráta á myndskeiði sem hún hafði sett á Facebook við heimkomu í Leifsstöð.
„Þær björguðu lífi mínu þegar ég var að gefast upp og komu mér inn á geðdeild Landspítalans og ég þáði að leggja inn lækningaleyfið mitt þar til ég hefði náð bata á ný“
„Ég sagði að þegar fólk er í maníu þá sofi það ekki, borði ekki og kaupir kannski öll tannkremin í bænum. Mér líður í raun og veru mjög vel. Ég er með þetta ADHD sem ég fæ meðferð við. Svo fékk ég skilaboð í dag frá konu sem ég þekki þar sem hún skrifaði að henni fyndist persónuleiki minn hafa breyst. Málið er að ég hef ekki verið í samskiptum við hana í mörg ár. Ég hef ekki talað við hana og hún getur ekki vitað þetta. Svo skrifaði hún að heilaæxli gæti valdið þessu og ég þyrfti að fara í rannsóknir. Ég ætla að koma mér þangað niður eftir og fara að sjálfsögðu í fullkomið mat og rannsóknir en embætti landlæknis mun samkvæmt lögfræðingi mínum líklega krefjast starfshæfnismats þar sem þau eru hrædd um að ég sé orðin geðveik og persónuleikatrufluð en það er ekkert skrýtið að ég sé búin að vera stressuð alla vikuna eftir allt sem hefur gengið á. Þeim gengur vonandi einungis gott til og ég er orðin viss um að svo er, enda hefur landlæknisembættið hingað til reynst mér vel. Það er samt skrýtið og sárt að enginn læknir starfandi á Landspítala né skólafélagi úr deildinni hafi haft samband í einn og hálfan mánuð og spurt hvernig ég hafi það og hvers vegna ég hafi verið rekin. Þó er búið að staðfesta við embættið að ástæða brottrekstursins sé ekki að neitt hafi komið upp á og enginn grunur eða ástæða til að gruna mig um að vera í neyslu af neinu tagi, enda hefur einungis verið mikil ánægja með störf min þar til skyndilega umræddan dag.“
Á borði lögreglunnar
Lögreglan mætti svo á heimili Elísabetar daginn eftir að þetta viðtal var tekið og boðaði hana í skýrslutöku sem hún á eftir að fara í og hún vill ekki segja neitt um það mál að ráðleggingu lögmanna sinna en mun fylgja ráðum þeirra og klára þau persónulegu mál sem eru henni mikilvægust sem er möguleiki hennar til að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða með starfinu sem hún hefur menntað sig í og unnið við frá útskrift úr læknadeild HÍ árið 1997. Hún segist hafa sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
„Síðustu vikur og dagar hafa verið afar viðburðaríkir og ég er eðlilega þreytt en hvíli eins og undanfarið eitt og hálft ár í minni eigin innri tilfinningu sem breytist ekki þrátt fyrir ytri aðstæður, uppnám, ótta eða annað sem upp getur komið í þeim aðstæðum sem ég lendi í alveg sama hvað. Og gæti ekki hreinlega verið að þetta sé það sem Buddistarnir tala um að sé sá Guð sem býr í okkur öllum?
Þessi tími frá því að ég fór að benda á þá hluti sem ég taldi afar óréttláta og hamlandi, miðað við þau vísindi sem ég vinn samkvæmt og þeim siðareglum sem ég hef heitið að starfa eftir, hefur gefið mér mikið líka þótt ég hafi fórnað miklu og verið undir álagi og börnin mín auðvitað líka. Það eru 99,9% af öllu því sem ég hef séð eða fengið sent til mín jákvæð viðbrögð og stuðningur frá fleiri einstaklingum en ég hef tölu á en ég svara öllum persónulega og er þeim öllum innilega þakklát og verð það ævinlega. Ég svar líka þeim örfáu sem til dæmis segja mér að fara út aftur en þeir fá líka vingjarnlegt svar með ósk um góða framtíð. Það sem er eiginlega sem lítið kraftaverk er að sumir þessara aðila sem sent hafa slíkt hafa þá svarað til baka og sagt mér að foreldri hafi til dæmis verið á geðdeild. Það sannar að það borgar sig að svara öllum með virðingu, velvild og kærleika en þá eru miklar líkur á að slíkt hið sama komi til baka nánast samstundis. Ég tel að það sé ekki hægt að fá það sem maður hefur ekki gefið og það á líka við þessa góðu og fallegu eiginleika okkar mannskepnunnar. Annað sem er að gerast er að sumir eru farnir að segja frá sínum sárum og þannig getum við koll af kolli lifað hér saman í sátt og samlyndi og hætt að vera hrædd við hvert annað, gripið hvert annað og ekki samþykkt níð af nokkru tagi heldur lifað eins og við hljótum öll að óska okkur í sátt, samlyndi og góðum félagsskap, rökræðum, spurt spurninga og haft skoðanaskipti eins og við gátum einu sinni.“
Autorzy / Íris Eik Ólafsdóttir, familolog i pracownik socjalny & Olga Raczkowska pracownik socjalny w Samskiptastöðin.
Bez wątpienia jest ku temu wiele powodów. Jednym z nich jest to, że w rzeczywistości bardziej boi się odejścia niż zostania. W domu stała się ekspertem w rozpoznawaniu sytuacji i tego, jak się zachować, aby zapobiec przemocy. Jeśli odejdzie, nie może przewidzieć reakcji i nie ma kontroli nad sprawca… nad sprawca, który wielokrotnie groził, że zrobi coś strasznego, jeśli ona odejdzie. To samo można powiedzieć o mężczyznach, którzy są ofiarami przemocy domowej, która często objawia się w innej formie, takiej jak np. groźby, że nie będą mogli widywać dzieci lub obawami, że, nie będą w domu, by ochronić swoje dzieci przed przemocą matki, jeśli to ona jest sprawcą.
Cykl przemocy
Przemoc domowa krąży w kółko w tak zwany ,,cykl przemocy“. W fazie pierwszej narasta napięcie. W fazie drugiej dochodzi do uwolnienia napięcia w postaci fizycznego lub psychicznego ataku. Potem następuje faza trzecia, która jest nazywana fazą miesiąca miodowego. Większość osób uważa, że faza trzecia jest najbardziej niebezpieczna dlatego, że jest powodem, dla którego ofiara nie opuszcza sprawcy. Ta faza jest również ważnym etapem w manipulowaniu sprawcy, który obiecuje poprawę, mówi, że zamierza szukać pomocy lub podjąć się terapii, wysyła kwiaty, a nawet zaprasza na randki. Sprawca żałuje swojego zachowania i pokazuje się z jak najlepszej strony. W tym momencie ofiara ma przekonanie, że to się nigdy więcej nie powtórzy, że sprawca weźmie się w garść i wszystko będzie tak jak być powinno. Na tym etapie cyklu przemocy, ofiara nie potrafi sobie wyobrazić lepszego partnera. Wszystko wydaje się układać, aż napięcie znów zacznie narastać i w tym momencie zaczyna się nowy cykl. W miarę tego, czym para przechodzi więcej cykli przemocy, skraca się czas trwania fazy ,,miesiąca miodowego”, przemoc się nasila i staje się poważniejsza (Lenore Walker, 1979).
Powyższy opis jest tylko uproszczonym opisem przejawu przemocy, którego celem jest przedstawienie cyklu przemocy domowej.
Nie jesteś sama/sam, zasięgnij porady
Każdy może wpaść w ten podstepny cykl. Kiedy osoba doświadcza przemocy domowej, czuje się samotna i w sytuacji bez wyjścia, ale ty nie jesteś sama/sam, podnieś telefon i uzyskaj poradę. Można podjąć zarówno większe, jak i małe kroki, aby Ci pomóc. Pierwszym krokiem jest zawsze skontaktowanie się z kimś, kto rozumie twoją sytuację, pomógł wielu osobom, które były w podobnej sytuacji i potrafi Cię pokierować odnośnie do twoich oczekiwań.
W nagłych przypadkach nie wahaj się zadzwonić pod numer 112. Schronisko dla Kobiet (Kvennaathvarf) oferuje bezpłatne spotkania a ich telefon 561-1205 jest czynny całą dobę. W Bjarkarhlíð tel. 553-3000 można umówić się na bezpłatne spotkanie z pracownikiem socjalnym, policją oraz prawnikiem.
Jeśli podejrzewasz, że jesteś sprawcą przemocy jest bardzo ważne abyś zwrócił się o pomoc. Zostaniesz odebrany z szacunkiem i chęcią pomocy. Na stornie policji można znaleźć informacje oraz listę specjalistów, którzy są ekspertami w tych sprawach, zarówno dla ofiar, jak i sprawców przemocy: https://www.logreglan.is/fraedsla/ofbeldi/
Benný Sif Ísleifsdóttir var orðin fjörutíu og sex ára þegar hún gerði alvöru úr því að leggja skriftir fyrir sig. Hún segist sáralítið hafa skrifað fyrir þann tíma, var heimavinnandi húsmóðir með fimm börn og síðan í námi í þjóðfræði í Háskólanum. Skriftirnar liggja þó vel fyrir henni og nú er önnur skáldsaga hennar, Hansdætur, komin út og fær rífandi góða dóma. Benný segir velgengnina þó geta verið tvíeggjað sverð, góðar viðtökur og hrós séu auðvitað hvatning til að halda áfram en setji jafnframt pressu varðandi næstu bók.
Spurð hvers vegna það hafi tekið hana svona langan tíma að byrja að skrifa segir Benný Sif að það hafi nú verið sambland af ýmsum þáttum sem olli því. „Ég byrjaði ung að eignast börn, var komin með fjórar dætur tuttugu og níu ára, þannig að það tók hug minn og tíma lengi vel,“ útskýrir hún. „Þá var ég ekki búin að klára eiginlegt háskólanám og var þess vegna í fjarnámi í íslensku á meðan þær voru litlar. Þá bjuggum við maðurinn minn austur á Eskifirði, þar sem við erum bæði alin upp, en fluttum suður 2006 og þá eignaðist ég fimmta barnið, sem var drengur. Þegar hann var kominn á leikskóla fór ég í þjóðfræði í Háskóla Íslands og kláraði meistaranám í henni. Það var skömmu eftir hrun og ég átti svo sem ekki von á því að það væri beðið eftir mér með miklum spenningi á vinnumarkaði, ég var búin að vera heima svo lengi. Þess vegna ákvað ég að halda áfram að læra, hef alltaf verið dálítið góð í því og hafði meiri trú á mér þar heldur en á vinnumarkaðinum.“
Yngri en Guðrún frá Lundi
Benný hefur þó engan veginn þurft að kvarta yfir viðtökunum sem bækur hennar hafa fengið, en það segist hún auðvitað ekki hafa getað vitað fyrir fram. Námið í þjóðfræðinni hafi ýtt undir sjálfstraustið til að láta vaða og byrja að skrifa. „Ég settist bara niður í ársbyrjun 2016, eftir útskrift úr Háskólanum, og byrjaði að skrifa Grímu, útskýrir hún. „Ég var náttúrlega orðin fjörutíu og sex ára gömul þá og hugsaði með mér að ég næði kannski að jafna Kristínu Marju, sem byrjaði á svipuðum aldri, en ég var ári of sein með útgáfuna til að ná því. Guðrún frá Lundi var samt mun eldri og það hefur svolítið loðað við konur að byrja seint að skrifa, alveg þangað til á síðustu árum.“
Ýtarlegt og bráðskemmtilegt viðtal er við Benný í jólablaði Vikunnar en bók hennar Hansdætur er án efa ein sú athyglisverðasta í jólabókaflóðinu.
Innréttingarnar eru frá þýska framleiðandanum Nobilia.
GKS í samstarfi við Hús og híbýli
Þegar Guðrún Ýr Birgisdóttir ákvað að taka eldhúsið í gegn í íbúð sinni við Álalind leitaði hún til GKS. Pétur Hafsteinn Birgisson, innanhússarkitekt hjá GKS, aðstoðaði Guðrúnu og hannaði draumaeldhúsið hennar. Í fyrstu vildi Guðrún fá hvíta innréttingu en í miðju ferlinu var ákveðið að velja innréttingu í gráum lit. Útkoman er nútímalegt og glæsilegt eldhús með frábæru vinnu- og geymsluplássi.
Hvað var það helsta sem var haft í huga við hönnun eldhússins?
Við vildum fá notendavænt eldhús sem væri þægilegt í umgengni og sem passaði inn í rýmið hjá okkur.
Hvers vegna var þessi litur valinn á framhliðarnar?
Við ætluðum nú upprunalega í hvítt háglans, en þegar fór að líða á hönnunarferlið fórum við að skoða fleiri liti með hjálp Péturs og gætum ekki verið ánægðari með útkomuna.
Hvernig myndir þú lýsa stílnum á eldhúsinu?
Eldhúsið er nútímalegt, stílhreint og flott.
Hvernig efni er í innréttingunni og borðplötunum og hvers vegna var það valið?
Innréttinging er í gráum lit og borðplatan er quartz-steinn sem passar mjög vel við heildarsvipinn á innréttingunni.
Var útkoman í samræmi við upprunalega hugmynd?
Að mestu leyti, við vildum alltaf hafa ísskápinn öðrum megin og ofnana hinum megin og Pétur var alltaf opinn fyrir okkar hugmyndum. Hugmyndin þróaðist aðeins í ferlinu og við erum hæstánægð með útkomuna.
Þess má geta að GKS er með glæsilegan sýningarsal á Funahöfða 19. Þangað er sniðugt að fara til að fá hugmyndir og innblástur.
Hvað er það besta við þetta tiltekna eldhús?
Það besta er hvað við nýtum vel plássið, við erum með töluverða lofthæð og með því að bæta við aukaröð af efri skápum fáum við aukið geymslupláss. Eyjan er með skúffum sitthvoru megin og vinnuplássið er frábært. Það var frábært að vinna þetta í samstarfi við GKS.
Verkefni GKS eru fyrst og fremst þjónusta við innréttingamarkaðinn, innihurðaframleiðsla, framleiðsla og sala skrifstofuhúsgagna og hvers kyns sérsmíði innanhúss hvort heldur sem er fyrir heimili, fyrirtæki eða stofnanir.
Fyrir rúmlega þremur árum, þegar yngri dóttir mín var sex mánaða, lenti ég á vegg og gjörsamlega bugaðist. Hún hafði verið mikið kveisubarn og því lítið um svefn á þessum tíma. Ég fann að ég þurfti á aðstoð að halda, að vinna í andlegu hliðinni og finna hvað mig langaði að vinna við. Ég byrjaði í markþjálfun hjá Virkja sem gjörsamlega breytti lífi mínu, kynntist Andagift Inspire, kakói og möntrusöng. Fór í jóga, fjallgöngur, hugleiðslu og heilun.
Ég var mjög týnd þegar ég byrjaði í markþjálfun. Ég var búin að klára tvær BSc-háskólagráður, í viðskiptafræði og íþróttafræði, en hafði samt ekki hugmynd um hvað mig langaði til að vinna við. Aldrei hafði ég pælt í hvað mig virkilega langaði að vinna við áður en ég hóf háskólanám. En þá byrjaði mesta vinnan hjá markþjálfanum; að finna út hvað mér finnst virkilega skemmtilegt að gera burtséð frá því sem ég var búin að læra í háskóla. Eftir mjög mikla, krefjandi og erfiða sjálfsvinnu fann ég áhugasviðið mitt: Að stílisera íbúðir. Í kjölfarið fór mikil rannsóknarvinna í gang hvaða nám gæti hentað og fyrir valinu varð skóli í Kanada sem kennir innanhússstílistanám (e. Interior Decoration).
Ég kláraði námið og hér er ég í dag, 37 ára, með litla fallega fyrirtækið mitt „BK DECOR“ og geri það sem ég gjörsamlega ELSKA! Að stílisera íbúðir og aðstoða fólk við að gera heimili þess hugguleg.
Ástæðan fyrir þessari sögu minni er að mig langar að vera hvatning fyrir aðra sem hafa verið í svipuðum sporum. Burtséð frá því hvað maður er orðinn gamall eða búinn að læra, það er aldrei of seint að snúa við blaðinu og fara vinna í sjálfum sér og finna út hvað maður elskar að gera. Lífið er allt of stutt. Gerum hluti sem veita okkur gleði og hamingju. Að vakna á morgnana og hlakka til dagsins.
Takk fyrir mig, Begga Kummer
Höfundur er innanhússstílisti og FKA-kona
Verkar klór í sundlaugum á kórónuveiruna? Ágúst Kvaran, prófessor í eðlisefnafræði við Háskóla Íslands, svaraði spurningunni á Vísindavefnum. Hann greindi betur frá þessu í Síðdegisútvarpinu á Rás 2 í dag.
„Stór er spurt, það er ekki vitað fyrir síst með akkúrat COVID en það bendir ýmislegt til þess að klórinn geri skyldar veirur óvirkar en það er ekki víst með COVID veiruna sem við erum að glíma við,“ sagði Ágúst.
Ágúst sagði klórinn vera efnablöndu og segir efnið sem skipti máli í vatninu sem finnist í sundlaugum vera hypýklórsýra. „Hún getur smogið í gegnum himnur örvera og fruma og skaðað þær. Svipað gæti gilt með veirur,“ sagði Ágúst í samtali við Síðdegisútvarpið á Rás 2.
Sama gildi þó ekki um sápuna og sprittið. „Klórið kann að skaða veirurnar en sápan loðir við veiruna og hrifsar hana í burtu en veldur ekki efnabreytingu inni í veirunni í eins og klórinn.“ Þá segir hann sprittið skemma „fituhúð“ sem umlykur veiruna og drepur þá veiruna.
Aðspurður hvort það geri eitthvað að drekka klórvatnið segir Ágúst það ekkert skaðlegt í litlu magni en það sé ekki lausn við COVID eða virka á aðrar veirur og bakteríur.
Því eru einhverjar líkur á að sundferðir séu skynsamlegri en ferðir í líkamsræktarstöðvar en það þýðir ekkert að vera að dreypa á sundlaugarvatninu.
Vinkonurnar Fanney Marín Magnúsdóttir og Þórunn Kristín Snorradóttir halda úti heimasíðunni Mín leið upp. Síðan er samfélagsverkefni sem þær settu af stað í von um að miðla reynslu sinni og annarra til að hjálpa fólki. „Við söfnum reynslusögum og verkfærum fyrir þau verkefni sem lífið hefur upp á að bjóða,“ segir Fanney Marín annar stofnandi síðunnar.
Á síðunni má finna reynslusögur kvenna og karla sem ýmist koma undir nafni eða nafnlaust. Sögurnar segja frá erfiðri reynslu eða góðum lausnum á vandamálum og hindrunum sem verða á vegi fólks á lífsleiðinni.
Fékk innblástur í endurhæfingu
Fanney Marín er eigandi heimasíðunnar en hugmyndina fékk hún í gegnum námið sitt, tómstunda- og félagsmálafræði en hún stefnir á útskrift um næstu jól. Þar hefur hún kynnst samskiptum við ólíkt fólk á ólíkum stöðum í lífinu og sá tækifæri í að tengja fólk úr ólíkum áttum með tilkomu heimasíðunnar.
Fanney fór í endurhæfingu árið 2014 eftir að hafa lent í „andlegu þroti“ sem hún segir örugglega vera flokkað undir kulnun í dag. „Ég fór í endurhæfingu þar sem og fékk ýmiskonar fræðslu og verkfæri. Ein fræðslan var í formi námskeiðs sem bar yfirskriftina „draumar og drekar“ sem var undir leiðsögn Katrínar Óskar Garðarsdóttur. Á námskeiðinu var bent var fjallað um „drekana“ eða það sem sumir kalla púka sem hindra okkur í að láta drauma okkar rætast,“ segir Fanney.
Katrín veitti Fanneyju mikinn innblástur og hafa þær starfað svolítið saman síðan Fanney sat námskeiðið hjá henni fyrir sex árum.
Vettvangur til að gefa af sér og þiggja hjálp
„Ég fór að föndra einhver verkefni til að skoða sem lokaverkefni í tómstunda- og félagsmálafræði og fékk þá þessa hugmynd. Mín leið upp er samfélagsverkefni sem ég hugsaði sem vettvang til að láta gott af mér leiða og fá aðra með, bæði til að gefa og þiggja,“ segir Fanney.
„Við viljum að fólk fari inn á þennan vettvang hvort sem það er til að deila reynslu, peppa aðra eða vera með námskeið svo getur fólk sem vantar pepp leitað ráða og verkfæra sér til stuðnings.“
Fanney fékk vinkonu sína með sér í lið eftir að hafa verið með hugmyndina í maganum í svolítinn tíma. „Ég deildi hugmyndinni með Tótu en við erum vinkonur í gegnum aðra vinkonu og henni fannst þetta svo brilljant hugmynd og hvatti mig áfram.“
Fanney spjallaði við vini sína á Instagram um þetta og þar fór Þórunn Kristín, sem Fanney kallar Tótu, að sýna verkefninu áhuga. Það var alveg frábært að fá hana mér í þetta, hún hefur rekið fyrirtæki áður og er mikill frumkvöðull í sér, lausnamiðuð og ótrúlega hvetjandi.“
Vilja gera verkfærakistu með fullt af lausnum
Fanney segir markmiðið fyrst og fremst vera að efla sterkt tengslanet á vefsíðunni, þá geta þeir sem deila sögu sinni átt von á að notendur síðunnar hafi samband, hvort sem það er í leit að ráði eða til að sýna viðkomandi stuðning. Öll starfsemin er í formi sjálfboðavinnu og framtíðarsýnin er að bjóða upp á námskeið, notendum að kostnaðarlausum.
„Eftir áramót ætlum við að leita að styrktaraðilum og fyrirtækjum sem vilja auglýsa hjá okkur og yrðu fjármunirnir notaðir til að greiða fagaðilum til að kenna námskeið og vera með ráðleggingar,“ segir Fanney.
„Við erum núna að útbúa verkfærakistu og erum með markþjálfa sem er að hjálpa okkur með það. Í verkfærakistunni verður fjöldi verkfæra til að gefa fólki hugmyndir til að vinna úr verkefnunum sem blasir við fólki, sækja sér eldmóð og hvatningu.“
Hugmynd að verkfærakistunni fæddist þegar Fanney var í endurhæfingu. „Ég var kominn á þann botn að ég gat ekki fundið neitt sem mér þætti skemmtilegt. Þá var mér gefinn hugmyndalisti yfir 50 hluti sem mér gætu mögulega þótt skemmtilegir,“ segir Fanney. Hún bætir við að það verkfærakistan verður með fullt af hugmyndum. Það virki að sjálfsögðu ekki það sama á alla því vill hún hafa sem mest í kistunni.
Góður tími til hvatningar
Hún segist hafa fengið góðar undirtektir en síðan fór í loftið fyrir um hálfum mánuði síðan. „Ég vissi alveg að ég var með eitthvað ofsalega fallegt í höndunum og ég hef fengið alveg rosalega góð viðbrögð við verkefninu. Þetta er kannski bara svolítið góður tími fyrir þetta eins og samfélagið er í dag. Þetta verður fallegur vefur en hann er bara rétt að byrja að mótast. Við erum rétt setja inn reynslusögurnar en það það er margt annað í vændum.“
Jóna Dís Steindórsdóttir, atvinnulaus fararastjóri á Tenerife, auglýsir íslenskan heimabakstur og heimkeyrslu á afurðunum fyrir jólin til þeirra Íslendinga sem búa á eyjunni. Þjónustuna hefur hún auglýst í öllum helstu Facebook-hópum sem tengjast ferðalögum eða búsetu á eyjunni.
Greinilegt er að þeir Íslendingar sem misst hafa viðurværi sitt vegna brotthvarfs íslenskra ferðalanga til Kanaríeyjanna eru að reyna að bjarga sér einhvern veginn. Jóna ætlar að baka sig í gegnum vandræði og fer á sama tíma í samkeppni við íslenska barinn á eyjunni.
„Hæ öllsömul, ég er að fara að byrja jólabaksturinn, sem inniheldur m.a. Sörur og flatkökur (uppskrift frá ömmu minni) og langaði að athuga hvort það væri kannski áhugi hjá einhverjum að fá sér slíkt fyrir jólin. Ég hef bakað þetta fyrir jólin í mörg ár, hef alltaf svo gaman af því og þar sem maður er atvinnulaus núna og nægur tími þá get ég alveg bakað „extra“. Hef líka bakað lagtertur og ef áhugi er fyrir öðrum tegundum af smákökum þá má alveg athuga það líka (ef e-r vill), en ég baka alltaf ca. 4-5 aðrar tegundir, hef líka oft gert laufabrauð (frá grunni), en dáldið mikið „vesen“, segir Jóna í færslum sínum og bætir við:
„Get líka sett aðra tegund af súkkulaði á sörurnar, t.d. hvítt eða rjómasúkkulaði, ef það er áhugi fyrir því. Svo býð ég uppá heimsendingu (með smá fyrirvara), og get farið hringinn um eyjuna. Allavega….. langar bara að athuga hvort það sé áhugi hjá ykkur Íslendingum sem búa hér eða verða hér á Tenerife á næstunni og/eða yfir jólin. Jólaknús og vonandi hafa það allir gott yfir hátíðarnar.“
Þetta rímar við nýlega auglýsingu frá eigendum Nostalgíu, íslenska barsins á Tenerife, sem auglýsa einnig heimabakstur og heimkeyrslu á Tenerife fyrir jólin. Vegna mikilla vinsæla segist staðurinn ætla að baka bæði kleinur og flatkökur á næstunni og keyra heim til viðskpitavina á suðurhluta eyjarinnar.
Vegna mikilla vinsælda .þa verður bakaðar kleinur í dag fyrir heimsendingu. Ef einhver vill kaupa kleinur í heimsendingu…
Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, og hans fólk heldur áfram árásum sínum á RÚV og Seðlabanka Íslands. Nú telur fyrirtækið hafa afhjúpað samráð þeirra á milli í aðdraganda Seðlabankamálsins svokallaða og birtir útgerðarfyrirætkið því til sönnunar áður óbirta tölvupósta á vefsíðu sinni.
Samherji birtir af þessu tilefni fjölda tölvupósta sem útgerðarfyritækið segir óbirta. Alla tölvupóstana getur þú séð hér. Hér að neðan má svo finan skrif Samherja í heild sinni af heimasíðunni, undir hana ritar Margrét Ólafsdóttir:
Seðlabanki Íslands hefur afhent Samherja öll tölvupóstsamskipti milli þáverandi framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlits Seðlabankans og fréttamanns Ríkisútvarpsins í aðdraganda húsleitar hjá Samherja hinn 27. mars 2012. Þennan sama dag var sýndur Kastljósþáttur þar sem settar voru fram alvarlegar ásakanir á hendur Samherja sem enginn fótur reyndist fyrir. Samherji birtir þessa tölvupósta nú í fyrsta sinn.
Fréttamaðurinn og framkvæmdastjóri gjaldeyriseftirlits skiptust á tugum tölvupósta á fimm vikna tímabili fyrir húsleit hjá Samherja.
Seðlabankinn sagði ósatt fyrir héraðsdómi árið 2015 um að engin samskipti hefðu átt sér stað við við fjölmiðla í aðdraganda húsleitarinnar.
Heimildarmaður Ríkisútvarpsins dró ásakanir til baka þremur vikum fyrir húsleit og sýningu þáttar Kastljós. Engu að síður settu bæði Seðlabankinn og Ríkisútvarpið fram fullyrðingar um undirverðlagningu.
Útvarpsstjóri neitaði Samherja um afhendingu tölvupóstanna með vísan til verndar heimildarmanns.
Seðlabankinn gaf í skyn að umfang ætlaðs brots hlypi á milljörðum en varðaði í reynd 25 milljón króna viðskipti.
Seðlabankinn afhenti Samherja umrædda tölvupósta hinn 4. desember síðastliðinn. Um er að ræða tugi tölvupósta milli Ingibjargar Guðbjartsdóttur, þáverandi framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins og fréttamannsins Helga Seljan, yfir fimm vikna tímabil, frá 20. febrúar til 26. mars 2012 í aðdraganda húsleitar hjá Samherja og umfjöllunar Kastljóss 27. mars 2012. Samskiptin afhjúpa óeðlileg og hugsanlega saknæm vinnubrögð starfsmanna Ríkisútvarpsins og Seðlabankans.
Tölvupóstarnir leiða í ljós að hinn 20. febrúar 2012 greindi Helgi Seljan Seðlabankanum frá ásökunum um meinta undirverðlagningu Samherja sem varð, samkvæmt fullyrðingum fréttamanna Ríkisútvarpsins þann 27. mars 2012, kveikjan að rannsókn á málefnum Samherja. Helgi Seljan hélt stjórnanda rannsóknarinnar að fullu upplýstum um gang sinnar eigin rannsóknar í Kastljósi. Þannig greindi Helgi Seljan frá því hvernig heimildarmaður sinn í úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna hefði, eftir að hafa verið þráspurður í viðtali við Helga, „jánkað“ því að Samherji hefði selt karfa á undirverði. Tveimur dögum síðar, eða hinn 4. mars 2012, upplýsti Helgi að heimildarmaðurinn hefði óskað eftir því að viðtalið við hann yrði tekið upp aftur þar sem hann hefði fengið upplýsingar um verð Samherja sem sýndu að ekki væri um undirverðlagningu að ræða. Virðist Helgi Seljan og fyrrum framkvæmdastjóri gjaldeyriseftirlitsins, sem stýrði rannsókn á Samherja, hafa látið sér þetta í léttu rúmi liggja. Rétt er að geta þess að heimildarmaðurinn minntist ekki einu orði á karfaviðskipti í umræddum þætti Kastljóss.
Þrátt fyrir þetta og þá staðreynd að engin gögn gæfu til kynna að um undirverðlagningu væri að ræða fór Seðlabankinn í húsleit hjá Samherja þann 27. mars 2012 með vísan til þessara upplýsinga sem þá höfðu í reynd verið leiðréttar þremur vikum fyrr. Sama kvöld var sýndur þáttur Kastljóss í umsjón Helga Seljan þar sem fullyrt var að Samherji hefði selt karfa frá Íslandi á undirverði. Var sú fullyrðing sögð byggja á skýrslu frá Verðlagsstofu skiptaverðs sem síðar kom í ljós að var óundirritað vinnuskjal sem fréttamaðurinn hafði slitið úr samhengi. Fréttamaðurinn las og birti efnisgrein úr skjalinu mikið stytta en ekki efnisgreina í heild sinni og gjörbreytti þar með efnislegu inntaki hennar. Ekkert í vinnuskjalinu styður ásakanir um sölu karfa á undirverði, raunar þvert á móti. Það kom hins vegar ekki í ljós fyrr en í ágúst á þessu ári þegar skjalið fannst loksins hjá Verðlagsstofu.
Áðurnefnd tölvupóstsamskipti benda einnig til þess að fréttamaðurinn hafi vitað hvað var í bígerð, enda spurði hann framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins í tölvupósti 9. mars 2012 hvort einhvers væri „að tíðinda af þessu sem við töluðum um.“ Í ljósi þess að hann sendi síðan framkvæmdastjóranum drög að frétt um húsleitina, daginn áður en hún var framkvæmd, verður að telja að yfirgnæfandi líkur séu á að framkvæmdastjórinn fyrrverandi sé heimildarmaðurinn um húsleitina. Þegar útvarpsstjóri neitaði að afhenda tölvupóstana árið 2020 bar hann fyrir sig ákvæði laga um vernd heimildarmanns.
Beiðni Seðlabankans til héraðsdóms um húsleit byggði að öllu leyti á ásökunum sem stjórnendum bankans var kunnugt um að stæðust ekki. Verður útreikningum og ásökunum Seðlabankans gerð sérstök skil síðar en þó er rétt að geta þess hér að þungamiðjan í rökstuðningi bankans fyrir húsleit byggði á ábendingunni frá Helga Seljan fréttamanni. Eins og að framan er rakið grundvallaðist sú ábending ekki á neinu eftir að heimildarmaður fréttamannsins hafði dregið í land með ásakanir sínar og hafði framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins verið gert viðvart um það. Engu að síður rataði upprunalega ásökunin í beiðni til héraðsdóms. Í kröfunni skapaði framkvæmdastjórinn fyrrverandi, sem undirritaði hana ásamt aðstoðarseðlabankastjóra, að því er virðist vísvitandi þau röngu hughrif hjá dómara að umfang ætlaðs brots hlypi á milljörðum króna. Staðreyndin er aftur á móti sú að umfang sölu á karfa af eigin skipum Samherja til tengdra aðila, á því þriggja mánaða tímabili sem krafan tiltók, nam 120 tonnum af alls 1.500 tonnum sem skipin lönduðu af karfa. Samherji flutti út 25.000 tonn af sjávarafurðum á tímabilinu fyrir um 11 milljarða en verðmæti hins útflutta karfa til tengdra aðila nam 25 milljónum króna, eða 0,2% af útflutningsverðmæti tímabilsins. Til að kóróna vitleysuna í vinnubrögðum var svo útreikningur á verðum rangur. Hefur það verið staðfest af dómstólum og var fellt niður af öllum embættum sem höfðu málið til skoðunar í kjölfarið, þar á meðal Seðlabankanum árið 2016.
Það liggur því fyrir að framkvæmdastjóranum fyrrverandi, sem undirritaði beiðni um húsleit hjá Samherja og síðar kærur á hendur Samherja og tilteknum einstaklingum, var kunnugt um að ásakanir á hendur fyrirtækinu byggðust á rangfærslum. Ríkisútvarpið tók virkan þátt í árásinni á Samherja á árinu 2012 og hefur síðan þá gert allt til að koma í veg fyrir að Samherji fái þau gögn sem nú eru komin fram í dagsljósið í fyrsta sinn. Að sama skapi hefur Seðlabankinn, þar til nú, ítrekað komið í veg fyrir að þessi gögn kæmust í hendur Samherja. Þá sagði Seðlabankinn ósatt um samskiptin við Ríkisútvarpið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur árið 2015. Það varð til þess að Samherji fékk umrædda tölvupósta ekki afhenta fyrr en fimm árum síðar.
„Þessir tölvupóstar staðfesta það sem okkur hefur lengi grunað og höfum sagt áður. Þáverandi stjórnendur Seðlabankans héldu frá okkur gögnum og töldu það ekki eftir sér að fara vísvitandi með rangt mál fyrir dómstólum. Við birtum þessa tölvupósta núna svo fólk geti séð svart á hvítu að samskipti Ríkisútvarpsins og Seðlabankans í aðdraganda húsleitarinnar voru mjög óeðlileg. Þessar stofnanir höfðu samantekin ráð um árás á Samherja á grundvelli ásakana sem starfsfólk þessara stofnana vissi að enginn fótur var fyrir, sem er auðvitað grafalvarlegt,“ segir Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja.
Vegna yfirlýsinga forsvarsmanna Ríkisútvarpsins hefur Samherji tekið ákvörðun um að birta umrædd tölvupóstsamskipti og eru þau aðgengileg í tímaröð hér. Þessi samskipti RÚV og Seðlabankans eru nú til rannsóknar hjá lögreglu vegna kæru Samherja á vormánuðum 2019 og eftir að forsætisráðherra vísaði málinu þangað með bréfi hinn 11. september 2019.
Hlynur Örn Kjartansson er síður en svo sáttur með þjónustu KFC á Íslandi. Ástæðan er sú að hann hefur síendurtekið fengið vitlaust afgreiddar pantanir á veitingastöðum fyrirtæksins.
Hlynur lætur óánægju sína í ljós í hópnum Matartips! á Facebook og fær þar fjölda ummæla þar sem fólk lýsir svipaðri reynslu. „Jæja vildi athuga hvernig þetta er hjá öðrum en ég fór á KFC í gær og held það sé án alls gríns 10 skipti í röð sem ég fæ ekki rétta pöntun eða einhvað vantar í pöntunina, ég er búinn að spurja fullt af fólki sem ég þekki og þau segja öll að meirihlutann af tímanum er gert einhver villa í pöntuninni. Eru starfsmenn KFC ekki læsir?,“ spyr Hlynur.
Nafni hans Michelsen telur sig vita skýringuna. „Ég er farinn að hallast að þvi að krakkarnir þarna hafi fengið fyrirmæli um það að afgreiða vitlaust en bara i takeaway,“ segir Hlynur.
Katrín Sandholt hefur svipaða sögu að segja. „Já lenti allt of oft í þessu, verst er að maður fer í lúgu og þetta fattast ekki fyrr en maður er kominn heim. Á inni nokkrar máltíðar orðið hjá þeim,“ segir Katrín.
Það gerir Gunnar Magnús Diego líka og hann segir ekkert þýða að kvarta yfir þessu. „Þýðir ekkert að kvarta, var beðinn um að senda tölvupóst en hef aldrei fengið nein svör frá þeim og veit ekki um neinn sem hef fengið svör,“ segir Gunnar.
Jón Alfreð Olgeirsson kannast líka of vel við vandamálið. „Ég fæ oftar rangt afgreitt en rétt. Ég held að þetta sé ekki starfsfólkinu að kenna. Það er eitthvað mikið að verkferlunum þarna. Ég hef svo oft bent þeim á þetta en fæ á tilfinninguna að þeim sé bara eiginlega sama. Yfirmennirnir vilja hafa þetta svona,“ segir Jón.
Femínistar gera nú grín að afsökunarbeiðni Andra Júlíussonar knattspyrnumanns sem hraunaði yfir meðlimi íslenska kvennalandsliðsins og kallaði þá meðal annars litlar mýs. Hann baðst í gær afsökunar á orðum sínum með þeirri skýringu að hann elski konur og beri mikla virðingu fyrir þeim. Kvenfyrirlitning sé ekki til í hans orðabók og honum sárni að vera sakaður um slíkt.
Andri fékk óblíðar móttökur þegar hann kom bróður sínum, Jóni Þór Haukssyni, fyrrverandi landsliðsþjálfara kvenna í knattspyrnu, til varnar. Andri var sakaður um botnlausa karlrembu. Jón Þór Hauksson sagði á endanum upp starfi sínu sem landsliðsþjálfari kvenna eftir að hafa undir áhrifum áfengis hellt sér yfir landsliðsmenn.
Kristinn Sigurjónsson, áður lektor við Háskólann í Reykjavík, segir mál Jóns Þórs, fráfarandi þjálfara landsliðs kvenna í fótbolta, endanlega sanna að hann hafði rétt fyrir sér varðandi konur á vinnustöðum. Þær eyðileggi einfaldlega iðulega vinnustaði karla. Kristinn hefur áður sagst varla getað hugsað sér að starfa með konum og var í kjölfarið rekinn.
Femínistar ræða nú afsökunarbeiðni Andra á spjalli sínu á Facebook. Þar er því fleygt fram að það að elska konur og virða er ekki það sama og líta á þær sem jafningja. Ársæll Sigurlaugar Níelsson er einn þeirra sem gagnrýnir eftiráskýringar Andra. „Sárnaði honum? Voðalega er hann viðkvæm mús,“ segir Ársæll.
Edda Rós Þorsteinsdóttir tekur i sama streng. „Æi það er svo vont að vera bent á að þú sért sá sem þú ert. Knús á litlu músina hann Andra,“ segir Edda. Birgitta Sigurðardóttir er ekki að kaupa þetta heldur. „Ekki sýna kvenfyrirlitningu ef þú vilt ekki vera sakaður um hana. Auli,“ segir Birgitta.
Hulda Hrund Sigmundsdóttir er ekki sátt. „Fátt kemur gubbinu hraðar upp í háls en ,,ég elska konur” setningin,“ segir Hulda. Inga Rós Vatnsdal er því sammála. Nákvæmlega það, hef svo oft heyrt verstu karlrembur henda í þessa setningu, það er alveg hægt að „elska og virða“ konur í orði en ekki á borði,“ segir Hulda.
„Þurfum við aðra stofnun?“ spurði Ágústa Ágústsdóttir, bóndi í Svarfaðardal í Silfrinu í dag. Hún og Páll Ásgeir Ásgeirsson tókust á um frumvarp sem Guðmundur Ingi Guðbrandsson lagði fram í vikunni sem leið um uppbyggingu þjóðgarðs á hálendinu.
Áslaug er alfarið á móti uppbyggingu hálendisþjóðgarð og segir áformin ekki bara óþörf heldur ólýðræðisleg. Það er ekkert lýðræði í þjóðgarði „þó svo að þeir séu búin að pakka svolítið fallega inn fyrir fólk það þetta eigi að vera voðalega fínt og fallegt.“
„Það kostar þrjá milljarða að reka þetta batterí. Hvar ætla þeir á fá það?“ spurði Áslaug.
Viljum við hrúga ferðamönnum upp á hálendið?
Hún segir þetta vera fjórðung landsins. „Þeir tala um að þetta eigi að laða svo mikið af ferðamönnum. Viljum við hrúga ferðamönnum upp á hálendið?“ Eins hafði hún áhyggjur af aðgengi skotveiðimanna á hálendinu.
Páll benti á skoðanakannanir sem sýndu skýran meirihluta hlynntan uppbyggingu hálendisþjóðgarðs. Hann er ósammála fullyrðingum Áslaugar um að uppbyggingin væri ólýðræðisleg og varar við háværum röddum andstæðinga þess. Eins benti á að athugasemdir og gagnrýni við þessa uppbyggingu hafi verið tekin til meðferðar fyrir um ári síðan. Hann bendir á að aðeins fjögur af þeim 23 sveitarfélögum landsins sem eiga land að hálendinu hafi lagt inn athugasemd í sambandi við þjóðgarðinn og aðeins þrjú hafi verið á móti honum.
Eins viðurkennir Páll á að þetta muni koma til að vera mikil málamiðlun til að koma þessu frumvarpi í gegn.
Áslaug gagnrýnir yfirlýsingu ráðherra og annarra aðila sem eru hlynntir hálendisþjóðgarði að það muni koma til með að að laða að ferðamenn og benti á gamla yfirlýsingu Skipulagsstofnunar sem heyrir undir umhverfisráðuneytið. Þar var varað var við uppbyggingu Vegagerðarinnar á Kjalvegi á þeim forsendum að „bætt aðgengi fæli í sér að meiri umferð sem hefði áhrif á upplifun af óbyggð, kyrrð og víðernum“.
„Náttúran á engan skjólstæðing nema okkur“
Páll sagði andstæðinga hálendisþjóðgarðsins tala eins og þeir sem eru hlynntir honum séu illa upplýstir. „Náttúran á engan skjólstæðing nema okkur, við höfum allt of lengi nálgast náttúruna á forsendum þess að hún sé eitthvað sem við megun nýta að vild okkur til hagsbóta, uppbyggingar, framfara eða til hagnaðar,“ sagði Páll.
Margrét Björnsdóttir fjallar um íslenska glæpi og ýmis dularfull mál í hlaðvarpinu Icelandic True Crimes.
Margrét Björnsdóttir.
„Þótt ég hafi hvorki aðgang að lokuðum skjölum né öðrum heimildum sem íslensk upplýsingalög kveða á um aðgangstakmarkanir þá hef ég uppgötvað ýmislegt áhugavert,“ segir Margrét leyndardómsfull þegar blaðamaður spyr hvort hún hafi komist að einhverju nýju við gerð þáttanna, Icelandic True Crimes.
Margrét segir að málin sem hún hefur fjallað um og mun fjalla um í þáttunum, sem eru þegar orðnir nokkrir talsins, séu byggð á opinberum heimildum, eins og fréttagreinum, skjalasöfnum, dómskjölum, sögulegu efni og öðrum tiltækum gögnum, sem eru aðgengilegar almenningi. Þótt hún hafi komist að ýmsu áhugaverðu séu samt sumar upplýsingar betur geymdar.
„Það er mikilvægt að vanda til verka þegar verið er að fjalla um sakamál, sérstaklega á litla Íslandi þar sem allir þekkja alla. Ég reyni því að fjalla um málin með virðingu fyrir þeim sem tengjast þeim og með skilningi fyrir aðstæðum þeirra,“ segir hún. „Aðgát skal höfð í nærveru sálar.“
Erfitt að gera upp á milli mála
Spurð hvernig hún velji efni þáttanna segist Margrét oft eiga erfitt með að gera upp á milli mála því það séu svo ótrúlega mörg áhugaverð sakamál og dularfull mál sem hafa komið upp á Íslandi.
„Mestu skiptir að til sé nóg af heimildum til að vinna úr fyrir fullan þátt þar sem ég fer ítarlega í hvert mál og byggi á opinberum heimildum, en sumu þarf ég að bókstaflega liggja yfir, rekja sporin og grafa mig niður í „kanínuholu“ í heimildum, eins og í kirkjubókum og á skjala- og bókasöfnum,“ útskýrir hún og bætir við að síðasta ár hafi farið í að safna upplýsingum um öll morðmál á Íslandi, fíkniefnamál, rán, dulsmál, blóðskammir og fleira í „einn risastóran gagnagrunn“.
„Það er mikilvægt að vanda til verka þegar verið er að fjalla um sakamál, sérstaklega á litla Íslandi þar sem allir þekkja alla.“
„Ég hef líka safnað að mér upplýsingum um söguleg atriði, byggingar og einstaklinga í gegnum Íslandssöguna sem hafa spilað veigamikinn þátt í mörgum málanna, líkt og Stóridómur gerði.“
Mögulega eina „tvítyngda“ hlaðvarpið í heiminum
Margrét tekur fram að það séu þegar til nokkur íslensk hlaðvörp sem fjalla um glæpi. „En þau taka nær eingöngu erlend mál fyrir og þess vegna fékk ég þá hugmynd fyrir ári síðan að taka eingöngu fyrir íslensk sakamál á bæði íslensku og ensku til að gera þau aðgengileg erlendum aðdáendum sannra sakamála. Hvert mál kemur því út í aðskildum þáttum á bæði íslensku og ensku. Ég er ekki frá því að ég sé með eina „tvítyngda“ hlaðvarpið í heiminum í dag.“
Gæði umfram magn
Upphaflega stóð til að Icelandic True Crimes yrðu vikulegir þættir en Margrét segir að þar sem hún sjái um alla vinnuna sjálf hafi reynst erfitt að halda því við. „Ég vil skila frá mér vönduðum þáttum með áreiðanlegum heimildum sem ég hef borið saman við aðrar heimildir frekar en að senda frá mér þætti byggða á einhverjum heimildum sem reynast svo ekki réttar.“
Spurð hvar hægt sé að nálgast Icelandic True Crimes segir Margrét að þættirnir komi út á öllum hlaðvarpsveitum eins og Apple Podcasts og Spotify, en einnig sé hægt að streyma þeim beint af vefsíðu hlaðvarpsins, www.icelandictruecrimes.com.
„Allt aukaefni þeirra mála sem ég tek fyrir, eins og ljósmyndir, hlekki og annað, set ég inn á vefsíðuna úr þeim heimildum sem ég vinn með. Svo er hlaðvarpið á Instagram og Facebook, þar sem einnig er umræðuhópur hlustenda.“
Elísabetu Guðmundsdóttur, lýtalæknir og COVID-uppreisnarseggur, greinir frá því í helgarviðtali Mannlífs að henni þyki stjórnvöld á Íslandi og um allan heim ganga of langt og segir vera búið að svipta fólki frelsinu.
„Mér fannst það ekki meika neinn sens í upphafi Covid-faraldursins þegar sagt var að það ætti að loka efnahag vestrænna landa til þess að vernda gamla og veika.“
Hún segir frá því að fólk hafi verið komið með áhyggjur af geðheilsu hennar og meðal annars hafi geðlæknir af Landspítalanum hringt í hana og lýst yfir áhyggjum af geðheilsu hennar og sagði hana líklegast vera komna í maníu.
„Ég sagði að þegar fólk er í maníu þá sofi það ekki, borði ekki og kaupir kannski öll tannkremin í bænum. Mér líður í raun og veru mjög vel. Ég er með þetta ADHD sem ég fæ meðferð við.“
Ekki er langt síðan að hófsemi, lítillæti og hæfni í húshaldi voru taldar helstu dyggðir hverrar konu. Þær áttu að iðja og strita manni sínum, börnum og heimili til heilla burtséð frá því hvar áhugasvið þeirra sjálfra lægi. Til allrar lukku er þetta breytt en eins og við er að búast eru til margar konur sem njóta þess að baka, þrífa, skreyta, sauma, prjóna og stússast inni á heimilinu. Þær gera það með fullu starfi við eitthvað allsendis óskylt og njóta hvoru tveggja í botn. Húsmóðurstörfin eru nefnilega langt frá því að vera leiðinleg. Að þrífa skilar ljómandi húsi sem angar af hreinlæti og það er gefandi að horfa yfir og njóta afrakstursins af vel unnu verki. Á barnaheimilum er svo allt farið á hvolf aftur daginn eftir en þá er bara að fagna enn betur næst þá stuttu stund sem allt er hreint og fínt.
Bakstur, matseld og hannyrðir eru hins vegar ákaflega skapandi. Þar gefst tækifæri til að setja sinn svip á hvert verk, búa til eitthvað nýtt frá grunni og bæta og endurskapa eitthvað sem aðrir hafa lagt grunn að. Nákvæmlega hið sama gera listamenn í öllum greinum á hverjum degi. Þótt maturinn hverfi ofan í svanga maga lifir minningin um hann lengi. Hjördís Dögg Grímarsdóttir er ein þeirra sem kalla mætti listakonu í eldhúsinu. Hún stofnaði síðuna mömmur.is með móður sinni og systur en heldur henni nú úti ein. Þar má sjá ótrúlega fallegar kökur, ljúffenga rétti, fá góð ráð og fleira. Hjördís hefur verið fastur gestur í kökublaði Vikunnar og boðið þar glæsileg hlaðborð gómsætra og jólalegra rétta.
Okkur langaði að kynnast henni betur. Vita hver væri persónan að baki öllu þessu fallega og girnilega bakkelsi. Í ljós kom að það er glaðlynd, jákvæð og dugleg kona. Hjördís á tvo drengi, báðir voru magakveisubörn sem þurftu mikla umönnun. Sá yngri er með sykursýki 1 en lætur það ekki stöðva sig og stundar íþróttir á fullu og passar vel upp á jafnvægi í mataræði og hvíld. Hún bjó í Grindavík um tíma og mætti þar oft með nýbakað góðgæti á kennarastofuna í skólanum. Þar var hún kölluð „húsmóðir dauðans“. Og á nafnbótina sannarlega skilið þótt hugsanlega megi orða þetta á smekklegri hátt. Þrátt fyrir að hafa tekist á við erfiðleika eins og aðrir ræktar hún þakklæti og einbeitir sér að því jákvæða fremur en hinu. Sannkölluð íslensk ofurkona sem lætur mótlæti ekki buga sig heldur styrkja.
Elísabet hefur sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
Í helgarviðtali Mannlífs er rætt við Elísabetu Guðmundsdóttur, lýtalækni, sem vakti mikla athygli fyrir orð sem hún lét falla um kórónuveiruna í hlaðvarpi Sölva Tryggvasonar. Þá vakti athygli þegar hún kom til landsins og neitaði að fara í skimun og virti að vettugi reglur yfirvalda um sóttkví og mætti þess í stað á mótmæli gegn sóttvarnaraðgerðum sem hún skipulagði sjálf.
Í viðtalinu segir hún meðal annars frá því hvernig hún varð óvinnufær eftir slys og fór að meðhöndla sig sjálf með lyfjum sem hún hafði aðgang að vegna þess að hún var læknir.
„Ég missti stjórnina og það umhverfi og regla sem ég þarfnast til þess að geta liðið vel eru í rauninni þær aðferðir sem ég hef tamið mér og eru nú kenndar á námskeiðum fyrir fólk með ADHD. Kvíðinn og þunglyndið jókst hratt uns ég var komin í lífshættu og tengist líka skömm og sektarkennd yfir því að vera farin að meðhöndla mig sjálf með þeim lyfjum sem ég hafði aðgang að sem læknir. Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja.“
Hún segir mikla gæfu í því að hafa komist undir læknishendur og hrósar starfsfólki geðdeildar Landspítalans fyrir hve vel þau tóku á móti henni. Hún segir frá mikilli hræðslu og skömm sem fylgdi því að vera læknir sem lagður var inn á geðdeild.
„Það er erfiðara fyrir lækna en aðra að fara til læknis og við hunsum held ég einkenni okkar lengur, bítum á jaxlinn, gleymum og höldum svo áfram ein og bælum eigin einkenni, skellum í okkur ibufen og förum alltaf í vinnuna sama hvað eða eins og ég fór að meðhöndla kvíðann minn sjálf sem leiddi til þess að ég gat ekki losnað við kvíðalyfin.“
Rík hefð er fyrir því að líta um öxl þegar árið er á enda og velta fyrir sér hvað stóð upp úr
og hvað var áhugavert. Árið 2020 hefur reynst flestum jarðarbúum erfitt og eiginlega
má segja að það hafi verið hálfgerð rússíbanareið sem enn sér ekki alveg fyrir endann
á þótt vissulega séu jákvæð teikn á lofti. Það er ótrúlega margt sem við, sem samfélag
og einstaklingar, getum lært af þessum tíma og ég vona að við berum gæfu til að nýta okkur það á jákvæðan hátt í framtíðinni. Eitt af því sem mér finnst standa upp úr er hversu mikilvægt það er að standa saman sem hópur enda segir í máltækinu; sameinaðir stöndum vér, sundraðir föllum vér. Um leið og við tókum höndum saman, samt ekki í bókstaflegri merkingu, náðum við betri árangri þótt vissulega hafi sumar starfsstéttir þurft að taka á sig meiri skaða en aðrar, eins og tónlistarmenn og fólk í veitingabransanum svo fátt eitt sé nefnt. En ég efast ekki um að fólk eigi eftir að flykkjast á veitingahús og tónleika að faraldri loknum enda þyrstir okkur í að hitta annað fólk.
Tæknin hefur leyst ýmislegt á þessum tímum og gert okkur t.a.m. kleift að vinna heima, kaupa á netinu og hitta ástvini á Zoom, en ekkert kemur í stað mannlegra samskipta. Daginn sem stóri jarðskjálftinn reið yfir Reykjanesskagann þann 20. október sl. fór ég í kvöldgöngu með tvítugri dóttur minni sem vinnur á leikskóla. Hún hafði ekki fundið jarðskjálfta af þessari stærðargráðu áður og var verulega brugðið en bætti við að sér hefði þótt svo gott hvað atburðurinn sameinaði alla. „Það voru allir á kaffistofunni bara að spjalla saman og segja frá því hvernig þeir fundu skjálftann og hvernig þeim leið og það var enginn í símanum. Allir voru bara að styðja hver annan.“ Þetta spjall okkar vakti mig til umhugsunar en ég skildi samt svo vel hvað hún átti við. Á sama tíma fann ég til með þessari kynslóð sem nánast þekkir ekki annað en að allir séu alltaf í símanum þótt þeir séu saman, andlega fjarverandi og þá komum við að hinni neikvæðu hlið tækninnar.
Heimavinnan hefur reynst sumum erfið á meðan aðrir hafa blómstrað en eitt er víst að híbýli fólks hafa leikið stórt hlutverk í að vernda okkur fyrir veirunni enda heyrist ekki kvartað frá húsgagna- og byggingavöruverslunum. Margir hafa notað tímann til að dytta að og gera huggulegt heima enda hefur umhverfi okkar áhrif á andlega líðan og ég held að margir séu meðvitaðir um það. En ekki er endilega nauðsynlegt að kaupa nýtt sófasett eða leggja parket, ein lítil planta, ilmkerti og nýr púði geta gert mikið og veitt okkur ánægju, það er gott að gleðjast yfir litlu. Íslendingar elska líka að kveikja á kertum og gera híbýli sín notaleg en ég hef aldrei áður séð jafnmikið jólaskrautið fara upp eins snemma og í ár, það er gott.
Þeir verða eflaust margir sem fá kikk út úr því að sprengja þetta ár í burtu og skála fyrir nýju en gerum það samt með tveggja metra millibili, ekki fleiri en tíu saman og áramótahatturinn árið 2020 verður auðvitað gríma. Munum svo að ganga hægt um gleðinnar dyr og blanda ekki saman spritti og flugeldum, þótt hvoru tveggja sé órjúfanlegur hluti af gamlárskvöldi þetta árið. Klárum COVID-verkefnið saman svo við getum farið að hittast fyrir alvöru. Það er nefnilega ekkert sem kemur í staðinn fyrir að horfa í augun á fólki, sjá svipi þess og hlæja með öðrum milliliðalaust. Maður er manns gaman
„Spurning dagsins. Ef þú værir píkuprump, hvaða píkuprump værir þú,“ spyr tónlistarmaðurinn góðkunni Daniel Oliver í færslu á Facebook. „Ég væri klárlega físukvak.“
Vísar Daníel Oliver þar skemmtilega færslu sem Bragi Valdimar Skúlason tónlistarmaður og textahöfundur með meiru deildu á Twitter-síðu sinni í vikunni. Þar birtir hann ákall sem finna má í pistli eftir Veru Sófusdóttir í nýjasta tölublaði Vikunnar og hljóðar svo: „Getur ekki Bragi Valdimar Skúlason, Kappmálsmaður og Baggalútur, fundið eitthvað fallegt orð í stað píkuprumpsins?“ Bragi skorast að sjálfsögðu ekki undan því og birtir eftirfarandi á twitter:
En þó það máski kveiki krump — kallast þetta píkuprump.
Óhætt er að segja að þetta hressilega uppátæki Vikunnar hafi vakið mikla athygli og sömuleiðis svar Braga sem hefur farið eins og eldur í sinu á samfélagsmiðlum. Og ekki stendur á svörunum hjá vinum og fylgjendum Daniels á Facebook þar sem fólk keppist nú um að svara.
Kveikur birti í gær frétt með nýlegum upplýsingum úr nýlegri kyrrsetningarkröfu ríkissaksóknara í Namibíu rannsakar nú mál Samherja í Namibíu. Þar voru birt fremur tortryggileg tölvupóstsamskipti milli Jóns Óttars Ólafssonar, ráðgjafa Samherja og James Hatuikulip einn af svokölluðum hákörlum í Samherjamálinu.
Þar ræða þeir mögulega slóð peninga sem bárust James af bankareikningi félaga Samherja úr DNB bankanum í Noregi.
James sendi á Jón:
„Ok, ég skil…Er einhver hætta á því að upphæðirnar sem greiddar voru „fyrir utan“ uppgötvist? Við viljum ekki búa til neina pappíra sem fjalla um fiskflutninga og svo finni þeir peningaslóðina.”
Jón svaraði stuttu síðar:
„Ég held að þeir muni ekki hafa uppi á þeim greiðslum sem greiddar voru úr landi. Við höfum lokað þeim reikningum. Auk þess hafa þeir ekki burði til þess að fara á eftir flóknum aflandsviðskiptum.“
Jón Óttar hefur ekki svarað beiðni Kveiks um viðbrögð við tölvupóstsamskiptunum. Skjáskot úr frétt Kveiks /ruv.is
Í kyrrsetningarkröfunni kemur jafnframt fram að á grundvelli laga um varnir á skipulagðri glæpastarfsemi eigi að kyrrsetja eigur sexmenninganna sem hafa setið í gæsluvarðhaldi í rúmt ár auk eigna tíu félaga þeirra sem eiga að hafa komið að málinu.
„Meðal þess sem Namibísk yfirvöld krefjast kyrrsetningar á eru tvö skip Samherja, sem sögð eru einu eignir fimm þar lendra dótturfyrirtækja fyrirtækisins,“ segir í frétt Kveiks. Annað skipið, Heinaste, hafi verið selt og Namibísk yfirvöld hafi kyrrsett söluandvirðið en hinu skipinu sem bar heitið Saga hafi verið siglt í snarhasti til Kanaríeyja í byrjun árs, nafni þess breytt og heimahöfn þess færð frá Namibíu til Belís.
Rökstuðningur Namibískra stjórnvalda á kyrrsetningunni ku vera að fimm Íslendingar undir forystu Þorsteins Más, forstjóra Samherja hafi myndað samtök með sexmenningunum sem nú sitja í gæsluvarðhaldi í Namibíu og saman framið fjölda lögbrota þar í landi. Þeir búi yfir sönnunum um að hægt sé að sækja hópinn til saka fyrir spillingu, fjársvik, skattsvik mútur og peningaþvætti. Í greinargerðinni kemur jafnframt fram að alþjóðalögreglunni Interpol hafi verið falið að finna tvo Íslendinga sem tengjast málinu svo rétta megi yfir þeim í Namibíu.
Tölvupóstsamskiptin í snjallsíma James
Rannsóknin í Namibíu er í tveimur hlutum og snýr krafan eingöngu að milliríkjasamningi milli Namibíu og Angóla sem ríkissaksóknari telur einungis hafa verið blekkingu til að færa Samherja 50 þúsund tonna kvóta. Langstærstu hluti af greiðslum Samherja fyrir kvótann í Angóla endaði svo Dúbaí í félagi eins sakborninganna James Hatuikulipi, sem átti í áður nefndum tölvupóstsamskiptum við Jón Óttar. Hann á að hafa verið lykilmaður í Angólafléttunni svokölluðu en nafn hans er hvergi sjáanlegt í samningagerð Samherja um greiðslur á afnot kvóta þar í landi.
Stjórnvöld lögðu hald á Samsung S9 farsíma James þar sem í ljós komu tölvupóstsamskiptin milli James sem kom undir dulnefninu „Petrus Aashonge“ og Jóns Óttars Ólafssonar, segir í frétt Kveiks.
Björgólfur neitar að ræða samskiptin
Í svari frá Björgólfi Jóhannssyni, annars forstjóra Samherja sem barst Kveik þverneitar hann að tjá sig um þessi tilteknu tölvupóstsamskipti. Hann segir jafnframt vera í meginatriðum sömu ásakanir og var greint frá í nóvember í fyrra. Þá segir hann Samherjamenn hafa alfarið neitar að hafa greitt mútur eða aðrar óeðlilegar greiðslur.
„Í tengslum við rannsókn á starfseminni í Namibíu, sem ráðist var í með fulltingi norsku lögmannsstofunnar Wikborg Rein, voru þúsundir tölvupósta yfirfarnir. „Við ætlum ekki að fara í opinbera rökræðu við Ríkisútvarpið um einn þessara tölvupósta,“ skrifar Björgólfur í svari sínu.
Jón Óttar hefur ekki svarað beiðni um viðbrögð við upplýsingunum sem Kveikur hefur undir höndum.
Skechers þykja léttir og þægilegir skór og henta vel til notkunar í störf þar sem fólk þarf að standa mikið. Því má gera ráð fyrir því að spítalinn sé að gefa starfsfólki styrk fyrir vinnufötum.
Starfsmenn á Landspítalanum eru ekki parsáttir með jólagjöfina sem þau fá í ár. Þrúður Guðmundsdóttir, hjúkrunarfræðingur, tjáði sig um það á Twitter í gær og sýndi 7000 króna gjafabréfi frá skóbúðinni Skechers sem er jólagjöfin í ár.
„Gleðilegt ár hjúkrunar + covid hérna er blaut tuska í andlitið, jólakveðja, LSH,“ skrifar Þrúður.
gleðilegt ár hjúkrunar + covid 🥰 hérna er blaut tuska í andlitið, jólakveðja LSH 🎅🏻🎅🏻🎅🏻 pic.twitter.com/AB3W8wdPsz
— mjög mikilvæg áminning, drekka vatn (@herreguddm) December 11, 2020
Þorbjörg Andrea, lyfjafræðingur á spítalanum, bendir svo réttilega á að gjafabréfið dugi ekki einu sinni fyrir einu pari.
Vinn á LSH og var að sjá núna hvað ég fæ í jólagjöf. Maður skellir sér kannski á eina Skechers haa 🙂 nei afsakið einn skó af Skechers pari því ódýrasta parið kostar 15.000 kr. 🙂 https://t.co/ZDxdPb5wuc
Elísabet Guðmundsdóttir lýtalæknir. Mynd / Hákon Davíð Björnsson.
Það hefur gefið á bátinn í lífi Elísabetar Guðmundsdóttur lýtaskurðlæknis undanfarin ár. Hún lenti í slysi og varð óvinnufær í átta mánuði fyrir örfáum árum og segist hafa misst stjórnina á öllu í kjölfarið og fór meðal annars að meðhöndla sig sjálf með þeim lyfjum sem hún hafði aðgang að sem læknir. Hún lagðist síðan inn á geðdeild og lagði inn lækningaleyfið um tíma vegna veikindanna. Hún hóf í vor störf á brjóstamiðstöð Landspítalans en var sagt upp í vetur. Þá neitaði hún nýlega að fara í skimun eða sóttkví eftir komuna til landsins og lögreglan mætti svo á heimili hennar og boðaði hana í skýrslutöku.
Andlit Elísabetar Guðmundsdóttur lýtaskurðlæknis birtist á tölvuskjánum. Hún segist vera nýkomin inn. Það heyrist í öðru barni hennar og hundinum hennar. Hún er einstæð móðir og eru börnin 16 og 20 ára.
Hver er þessi kona sem ratað hefur í fjölmiðla að undanförnu hvað varðar uppsögn hennar á brjóstamiðstöð Landspítalans sem og að hún neitaði nýlega að fara í skimun eða sóttkví eftir komuna til landsins og skipulagði í kjölfarið mótmæli á Austurvelli gegn sóttvarnaráðstöfunum hér á landi?
„Ég fæddist á Akureyri í ágúst árið 1971. Ég er meyja. Ég er elst í nokkuð stórum systkinahópi og elst fimm barna mömmu. Pabba megin eru það mestmegnis bræður og voru foreldrar mínir 17 og 18 ára þegar ég fæddist. Við fluttum til Odense í Danmörku þegar ég var átta þar sem pabbi fór í tækniskóla og bjuggum við þar í fimm ár.“
Elísabet segir að hún hafi verið pínu óþekkur krakki og „mikið á ferðinni“. Hún talar um mikla virkni en þess má geta að hún var greind með ADHD fyrir örfáum árum. „Mér fannst vera skemmtilegast að vera með strákunum og hjóla á BMX-hjóli. Ég var mikið í félagslífinu og var formaður í nemendaráðum.“
Henni gekk vel í skóla; segir að hún hafi verið orðin læs fjögurra ára og hún segist tala nokkur tungumál og spila á sjö hljóðfæri. „Ég spilaði á þverflautu í stelpulúðrasveit, „Odense pigegarde“. Við vorum í hvítum, háum stígvélum, stuttum, gulum pilsum og bláum jökkum og með medalíur festar í jakkana og með bláa hatta á höfðinu. Við vorum 100 stelpur sem marseruðum og spiluðum til dæmis á fótboltaleikjum. Við flautuleikararnir löbbuðum fremst og það var mikið ábyrgðarhlutverk vegna þess að við stjórnuðum hvernig var gengið. Við ferðuðumst mikið og fórum á keppnir. Það var virkilega gaman að vera í þessari hljómsveit og það fygldi því náttúrlega mikill agi að vera í henni.“
Elísabet segir að hún hafi svo fengið leið á flautunni og farið að læra á barítonhorn. „Ég fór svo að spila á trompet í Lúðrasveit Akureyrar og auk þess hef ég spilað á básúnu í djassbandi. Klassískur gítar er þó aðalhjóðfærið mitt en ég fór að læra á gítar átta ára og lærði á það hljóðfæri í mörg ár og tók slatta af stigum.“
Sérfræðingur á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu
Elísabet stundaði nám á stærðfræðibraut Menntaskólans á Egilsstöðum og hóf svo nám í læknisfræði við Háskóla Íslands. „Ég veit ekki af hverju ég fór í læknisfræði; kannski af því að það var erfiðast að komast inn í læknadeildina. Ég var líka mikið að spá í nám í stærðfræði.“
Elísabet ákvað að verða skurðlæknir og að lýtalækningar yrðu sérsvið sitt.
Hún stundaði síðan framhaldsnám í lýtalækningum í Gautaborg en þar bjó hún svo til ársins 2011. Hún vann sem sérfræðingur í lýtalækningum á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu en hún fékk þar sérfræðiréttindi árið 2003 og lærði eftir það undirsérgrein í „craniofacial“ skurðlækningum barna en skurðaðgerðir á skarði í vör og góm eru sérsvið hennar.
Hún segir að hún hafi árið 2010 orðið yfirlæknir á barnalýtalækningadeild sjúkrahússins og verið um tíma ritari í sænska lýtalækningafélaginu.
Elísabet fór almennt um tvisvar á ári í þó nokkur ár til Indlands, fyrst árið 2005, þar sem hún gerði aðallega aðgerðir á indverskum börnum sem fæðst hafa með skarð í vör eða góm. Hún segir að hún hafi líka farið í nokkrar svipaðar ferðir til Suður-Ameríku og Suður-Afríku.
Leiðbeinandi hennar á Sahlgrenska er frumkvöðull að verkefninu ásamt lýtalækni í London. Elísabet segir að Sahlgrenska-sjúkrahúsið hafi greitt henni laun þegar hún hafi verið í þessum ferðum þar sem yfirlæknirinn hafi litið svo á að hún væri í raun að læra með því að gera svona margar aðgerðir á stuttum tíma.
„Leiðbeinandinn var dálítið heimsfrægur í þessari undirsérgrein, barnalýtalækningum, og ég var svo heppin að komast undir hans vængi. Þetta var staða sem margir vildu fá. Ég fór að fara með honum til Rajastan-héraðs þar sem er sjúkrahús uppi í fjöllunum Mount Abu nálægt landamærum Pakistan og er byggt og rekið af Brama Kumaris.“ Þar fékk hún að taka þátt í að byggja upp og kenna skurðlæknum sem voru á staðnum að gera aðgerðir á börnum og fullorðnum með skarð í vör og góm og laga önnur lýti í andliti og á höfði. „Þetta var stórkostlega gaman.“
„Ég fæ tár í augun þegar ég hugsa til konunnar sem horfði svo á sig í spegli eftir aðgerðina. Það var svo æðislegt. Þetta er svo jákvæð sérgrein í rauninni af því að við erum alltaf að laga eitthvað“
Elísabet segir að sjúklingarnir hafi verið búnir að vera á sjúkrahúsinu í um viku áður en að aðgerðunum kom af því að það þurfti að tryggja næringarástand barnanna og jafnvel meðhöndla sýkingar og önnur vandamál sem gátu komið í ljós og gefa þeim þá sýklalyf áður en hægt yrði að framkvæma aðgerðirnar. Hún segir að aðstandendur sjúklinganna hafi dvalið á sjúkrahúsinu og setið á göngum og eldað mat þar sem ekkert mötuneyti hafi verið þarna. „Það voru alltaf allir saman. Það var enginn einn. Það er vandamálið hérna. Það eru svo margir einir. Við þurfum að fara að hugsa betur um hvert annað.
Maður lagar ekki góminn í fullorðnu fólki en maður getur lagað vörina. Ég gerði einu sinni aðgerð á konu sem var með rosalega stórt skarð í vör og hún hafði aldrei sýnt neinum andlitið. Maðurinn hennar sá fyrst framan í hana á brúðkaupsdaginn. Hún fór aldrei í neinar veislur. Þetta var agalega mikið lýti. Svona aðgerð geri ég á einum klukkutíma í staðdeyfingu. Ég fæ tár í augun þegar ég hugsa til konunnar sem horfði svo á sig í spegli eftir aðgerðina. Það var svo æðislegt. Þetta er svo jákvæð sérgrein í rauninni af því að við erum alltaf að laga eitthvað. Svo fór að fréttast til Mumbai og Nýju Dalí að sænskir skurðlæknar væru að gera aðgerðir og þá fór ríka fólkið að vilja koma. Þá varð þetta þannig að þeir sem gátu borgað borguðu fyrir aðgerðirnar og þeir sem gátu það ekki gerðu það ekki. Þeir sem gátu borgað fengu að vera á sjúkrastofum þar sem voru færri sjúkrarúm.
Ég hef síðan farið oft ein til Indlands og á þar góða vini sem eru skurðlæknar. Ég elska Indland og kúltúrinn þar. Það hafði áhrif á mig að fara til Indlands. Ég held að það hafði sáðst „spírítúalt“ fræ í mig þarna. Ég upplifði einhverja ró. Það var ekkert vesen og fólk talaði fallega um hvert annað. Svo var ég á svo fallegum stöðum. Það er svo gaman að upplifa nýja hluti og kynnast nýju fólki.“
Elísabet segir að hún og leiðbeinandinn hafi líka haldið fyrirlestra víða um heim um rannsóknir sínar. „Ég var orðin nokkuð stórt nafn í þessu.“
„Ég er spítalalæknir og hefði einhver sagt mér þegar ég var í námi að ég ætti eftir að stækka brjóst og fitusjúga hefði ég móðgast.“
Missti stjórnina á öllu
Elísabet fór í doktorsnám sem hún kláraði reyndar ekki en á sama tíma var hún í fullu starfi á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu og starfaði að auki á eigin stofu og var orðin einstæð móðir. „Það var of mikið. Ég fékk mér au pair og þá gekk þetta allt ljómandi vel. Svo bauðst mér vinna á einkasjúkrahúsi í Kaupmannahöfn sem bauð mér þreföld föst laun og gat ég unnið fjóra daga í viku. Það var rosalega stór ákvörðun fyrir mig að hætta á háskólasjúkrahúsinu af því að mér þykir vera svo gaman að kenna og vera í háskólasjúkrahússumhverfi með nemendum, prófessorum og vera í kennslu og þróunar- og rannsóknarvinnu. Ég er spítalalæknir og hefði einhver sagt mér þegar ég var í námi að ég ætti eftir að stækka brjóst og fitusjúga hefði ég móðgast. Ég flutti hins vegar til Malmö til að fara ekki með börnin í annað land og annað tungumál og keyrði á milli og vann á sjúkrahúsinu í Kaupmannahöfn í fimm ár sem var góð reynsla. Ég saknaði þó alltaf háskólasjúkrahússins.“
Elísabet og börn hennar fluttu til Íslands árið 2017 en ári áður hafði hún leyst af sem sérfræðingur á lýtaskurðdeild Landspítalans sem hún gerði reyndar líka 2005. Hún segist hafa ráðið sig í afleysingar um sumarið og hóf jafnframt störf á stofu og segist hafa verið einn þeirra lækna sem ekki fékk samning við SÍ. Hún lenti í slysi stuttu eftir að hún flutti aftur til Íslands sem hafði mikil áhrif á líf hennar.
„Ég var að koma heim úr vinnunni; þetta er svo asnalegt en minn eigin bíll rann yfir annan fótinn á mér. Ég fékk mikla blæðingu og var marin frá nára og niður í tær. Ég var ekki með neina verki í liðum þannig að ég fór ekki strax á slysavarðstofuna. Marið minnkaði hins vegar ekkert og ég var farin að fá mikla verki og það tók langan tíma að greina þetta eftir að ég lét líta á fótinn.“ Elísabet segir að síðan hafi komið í ljós að það blæddi endalaust úr æð í fætinum og myndaðist svo sýking og síðan drep þannig að það þurfti að fjarlægja heilmikið af húð annars staðar af líkama hennar og setja á sárið. Hún segist hafa farið í fjórar akút aðgerðir á sinni eigin deild, lýtalækningadeild.
„Ég missti einhvern veginn stjórnina á öllu af því að ég var mikið veik og alltaf í aðgerðum en ég hafði hálfu ári áður farið í stóra, opna kviðarholsaðgerð vegna æxlis í legi sem reyndist sem betur fer vera góðkynja. Ég fór að vinna tveimur vikum seinna þótt ég ráðlegði sjálf sjúklingum sex vikna hvíld eftir sams konar aðgerð en mér fannst mér líða vel og var verkjalaus. Álagið var þar fyrir utan mikið við að flytja heim ein með tvo unglinga og á sama tíma sinnti ég litlum stofupraxis í Malmö og fór þangað tvisvar í mánuði.
Eftir slysið var ég frá vinnu í átta mánuði og var tekjulaus allan tímann þar sem ég var svo óheppin að lenda á milli kerfa. Ég hafði misst allan rétt í Svíþjóð við flutning lögheimilis frá Svíþjóð og hafði ekki náð að vinna mér inn rétt minn á Íslandi hvorki hjá lífeyrissjóði eða læknafélagi og ég neyddist til að leita til félagsmálastofnunar og biðja um styrk en þá hafði ég haft of háar tekjur í Svíþjóð árinu áður til þess að eiga rétt á því. Kerfið hér er allt of flókið og ekki séns í miklum veikindum að rata í því eða vita hvaða rétt maður á og ég hef verið svo heppin að hafa aldrei áður þurft á aðstoð að halda. Þegar maður er búinn að vera með góðar tekjur þá er maður líka með mikil útgjöld svo sem í tengslum við stofurnar og húsnæði sitt. Þetta var virkilega erfitt og ég var stöðugt með áhyggjur og kvíða og kunni ekki að biðja neinn um að hjálpa mér, vön að bjarga mér sjálf, og hafði ekki haft tíma til að virkja félagslegt net eða kynnast nágrönnum eða foreldrum þeirra barna sem börnin mín voru að kynnast.“
„Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja“
Róandi lyf
Elísabet segir að á þessum erfiða tíma hafi hún fengið mikið af lyfjum svo sem verkjalyf og róandi lyf. „Þegar vanlíðan og streita var orðin of mikil réð ég ekki lengur við neitt. Stofan í Svíþjóð fór í gjaldþrot, öll sú „administration“ sem ég hafði – ein með tvö fyrirtæki, heimili og börn – fór að fara í óreiðu, reikningar hrúguðust upp, ég var ekki einu sinni búin að pakka upp almennilega eftir flutningana og börnin mín voru auk þess að aðlagast nýju lífi á Íslandi í nýjum skóla með nýjum félögum.
Ég missti stjórnina og það umhverfi og regla sem ég þarfnast til þess að geta liðið vel eru í rauninni þær aðferðir sem ég hef tamið mér og eru nú kenndar á námskeiðum fyrir fólk með ADHD. Kvíðinn og þunglyndið jókst hratt uns ég var komin í lífshættu og tengist líka skömm og sektarkennd yfir því að vera farin að meðhöndla mig sjálf með þeim lyfjum sem ég hafði aðgang að sem læknir. Kvíðinn lýsti sér sem lamandi, hræðilegur og sársaukafullur kvíði sem ég gafst alltaf upp á eftir nokkra daga og varð að taka þessi kvíðalyf því mér fannst ég annars vera að deyja.
Elísabet hefur sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
Besta vinkona mín úr læknadeildinni reyndist ennþá vera það þrátt fyrir að hún hafi farið í sérnám til Bandaríkjanna og leiðir því skilið í nokkur ár en hún bjargaði mér þegar hún sá í hvað stefndi ásamt landlækni, sama yndislega og er núna; þær björguðu lífi mínu þegar ég var að gefast upp og komu mér inn á geðdeild Landspítalans og ég þáði að leggja inn lækningaleyfið mitt þar til ég hefði náð bata á ný.“ Elísabet fékk svo lækningaleyfið aftur síðar.
„Gæfa mín var að komast undir þær læknishendur sem ég þurfti á að halda og láta hugsa um mig. Ég get aldrei hrósað starfsfólki geðdeildar Landspítalans nóg fyrir hversu vel það tók á móti mér því ég var hræddari en ég hef nokkurn tímann á ævinni verið, ég hafði týnt mér og skömmin var hræðileg. Ég hélt ég væri eina manneskjan með svona hræðilegan karakter, ég væri jafnvel ólæknandi alkóhólisti og að lífið væri búið og ég hélt að það væri jafnvel betra fyrir börnin mín að ég væri ekki til. Ég fékk þá hjálp sem ég þurfti og sem ég hefði fyrir löngu átt að vera búin að leita. Ég vona innilega að ég hafi lært mína lexíu varðandi það að leita mér læknis ef ég veikist af sjúkdómi hver sem hann er í framtíðinni.
Það er erfiðara fyrir lækna en aðra að fara til læknis og við hunsum held ég einkenni okkar lengur, bítum á jaxlinn, gleymum og höldum svo áfram ein og bælum eigin einkenni, skellum í okkur ibufen og förum alltaf í vinnuna sama hvað eða eins og ég fór að meðhöndla kvíðann minn sjálf sem leiddi til þess að ég gat ekki losnað við kvíðalyfin. Ég fór eftir þetta á fjögurra vikna streitunámskeið í Hveragerði og komst meðal annars í gang með þeirri hreyfingu sem mér er lífsnauðsynleg til að geta liðið vel en ég hafði lítið getað hreyft mig eða æft í heilt ár og hafði fitnað heil ósköp. Ég hafði verið veik á bæði líkama og sál í langan tíma.“
ADHD
Elísabet fékk á þessum tíma þá greiningu að hún væri með ADHD og hefur síðan verið á lyfjum við því. „Mér hafði aldrei dottið í hug að ég væri með ADHD og var hreinlega með fordóma gagnvart greiningunni og var hrædd um það sem sumir læknar og sálfræðingar sögðu mér um þá hættu að ég gæti farið að misnota örvandi fíkniefni eða jafnvel endað í sprautufíkn. Ég hafði aldrei notað fíkniefni en öll fíkn er jú fíkn sama hver hún er og er sami sjúkdómurinn í grunninn sama hvað er misnotað en er mjög oft hamlandi afleiðing ADHD en það vitum við meðal annars vegna rannsókna á Íslandi. Meðferðin gjörbylti lífi mínu frá fyrsta degi og sem betur fer fór ég að ráðum þess góða læknis sem greindi mig með gaumgæfilegum rannsóknum, viðtölum, tölvuprófum, sálfræðiviðtölum og spurningalistum sem ég og fjölskylda mín svöruðum. Það tóku ekki margir eftir breytingum á mér enda hafði ég verið í Svíþjóð og verið veik og er að auki það sem ég vil kalla „social introvert“ og hef ekki mikla þörf fyrir að tala um mitt einkalíf nema við mína allra nánustu. En ég elska að vera í góðum félagsskap þótt ég uni mér vel ein og þarfnast þess að vera það og mér hefur aldrei leiðst á ævinni og ég segi það satt. Innra með mér fór ég að standa betur með sjálfri mér og eftir árs meðferð fór ég að finna fyrir tilfinningu fyrir innan tilfinninguna sem átti það til að vera sem lauf í vindi ytri aðstæðna oft og tíðum og gera mér lífið erfitt í persónulega lífinu. Ég komst svo að því að þessi nýja tillfinning er sú sem er mín eigin og er hamingjusöm sama hvað gerist í þeirri ytri og ég hvíli alltaf í sama hvað gerist og svo er einnig nú þrátt fyrir allt sem hefur gengið á undanfarnar vikur.“
„Það er rosalega mikil niðurlæging að vera rekin af háskólasjúkrahúsi; eina háskólasjúkrahúsinu á Íslandi. Ég tek þessu samt ekkert persónulega af því að þetta snýst ekkert um mig.“
Neitaði að fara í skimun eða sóttkví
Elísabet segir að eftir streitunámskeiðið hjá NFLÍ í Hveragerði hafi hún farið að vinna hjá Íslenskri erfðagreiningu. „Ég ætlaði ekki að vera lengi en það var svo gott að vinna þar, mér var vel tekið og ég fékk virkilega góðan yfirmann sem er framkvæmdastjóri starfseminnar í Kópavogi þar sem klínískar rannóknir fara fram. Ég var þar í eitt og hálft ár uns ég hóf störf á Landspítalanum 1. apríl síðastliðnum sem klínískur læknir í brjóstamiðstöð Landspítalans í Skógarhlíð. Mér var síðan sagt upp fyrir einum og hálfum mánuði án nokkurrar ástæðu eða fyrirvara.“ Elísabet segist ekki hafa fengið skýringu á uppsögninni né heldur lögfræðingur læknafélagsins sem hún segir að hafi innt eftir ástæðu við spítalann.
„Það er rosalega mikil niðurlæging að vera rekin af háskólasjúkrahúsi; eina háskólasjúkrahúsinu á Íslandi. Ég tek þessu samt ekkert persónulega af því að þetta snýst ekkert um mig. Það er engin ástæða fyrir uppsögninni. Það er ekkert sem ég hef gert rangt. Ég var vel liðin af starfsfólkinu og sjúklingunum. Það hefur ekkert komið upp á. Það hefur enginn kollegi hringt og spurt hvað hafi gerst. Það er bara þögn sem ríkir í læknasettinu.“
Á covid.is kemur fram að farþegar sem koma til Íslands geti valið á milli þess að fara í tvær sýnatökur vegna COVID-19 með fimm daga sóttkví á milli þar til niðurstaða seinni sýnatöku liggur fyrir eða sleppa sýnatöku og sitja í 14 daga sóttkví frá komunni til landsins. Þar kemur einnig fram að brot á sóttkví eða einangrun geti leitt til sekta og aðkomu yfirvalda til að koma í veg fyrir brot.
Elísabet fór nýlega til Kaupamannahafnar og þegar hún kom aftur til landsins neitaði hún að fara í sýnatöku og fór ekki í sóttkví. Hún skipulagði í kjölfarið mótmæli á Austurvelli gegn sóttvarnaaðgerðum hér á landi. Þá hefur hún birt myndbönd á Facebook þar sem hún sýnir frá aðstæðum og fjallar um þetta og hefur þetta og mál hennar ratað í fjölmiðla.
„Af því að ég hef verið að vinna þar sem eru stundum faraldrar og líka þar sem eru fjölónæmar bakteríur þá veit ég töluvert mikið um sóttvarnir og grímur. Mér fannst það ekki meika neinn sens í upphafi Covid-faraldursins þegar sagt var að það ætti að loka efnahag vestrænna landa til þess að vernda gamla og veika. Svo hugsaði ég með mér að það væri á móti öllu sem ég hef lært í læknisfræði þegar sagt var að það þyrfti að bólusetja alla. Það hefur aldrei verið gert. Þá fór ég að leita mér upplýsinga og var í raun og veru í rannsóknarvinnu „non stop“ í allt vor.
Svo finnst mér vera hræðilegt að unglingar komist ekki í skólann því þeir verða að hitta aðra unglinga. Þeim líður illa og þeir eru hræddir, hvað þá þeir sem bjuggu við lélegar aðstæður fyrir. Fólk sem drekkur, drekkur bara meira heima hjá sér núna þegar barir eru lokaðir. Þetta er svo hræðilegt fyrir börnin og það er það sem vakir fyrir mér. Skólinn er kannski eina athvarfið fyrir sum börn og unglinga. Ég verð að tala um þetta. Við erum búin að gleyma hvernig er að vera frjáls. Það er búið að svipta okkur frelsinu. Og ég hef ferðast um lönd þar sem er kúgun. Ég vil bara að börn fái að lifa sem eðlilegustu lífi. Það er engin ástæða að hafa þau í einangrun og halda þeim ekki í skólanum. Það á frekar að vernda gamla fólkið og hafa það í almennilegu húsnæði.
Fólk hélt um daginn að ég væri orðin geðveik af því að ég setti myndband á Facebook af því þegar ég var í Leifsstöð eftir komuna til landsins. Ég vissi alveg hvað ég var að gera. Ég er að reyna að vekja athygli á svo mörgum málum svo sem mannréttindabrotinu sem við höfum orðið fyrir hér á Íslandi sem á sér enga hliðstæðu í nágrannalöndum okkar. Og enginn þorir að segja neitt.“
Í byrjun vikunnar var tilkynnt að Elísabet væri ekki með lækningaleyfi og segir hún að sama kvöld hafi geðlæknir á vegum Landspítalans hringt í sig til að lýsa yfir áhyggjum margra af geðheilsu hennar því hún væri líklega komin í maníu, og segir hún að svo sé ekki, og að það hefði ekki verið stabíl manneskja sem hafi sést gráta á myndskeiði sem hún hafði sett á Facebook við heimkomu í Leifsstöð.
„Þær björguðu lífi mínu þegar ég var að gefast upp og komu mér inn á geðdeild Landspítalans og ég þáði að leggja inn lækningaleyfið mitt þar til ég hefði náð bata á ný“
„Ég sagði að þegar fólk er í maníu þá sofi það ekki, borði ekki og kaupir kannski öll tannkremin í bænum. Mér líður í raun og veru mjög vel. Ég er með þetta ADHD sem ég fæ meðferð við. Svo fékk ég skilaboð í dag frá konu sem ég þekki þar sem hún skrifaði að henni fyndist persónuleiki minn hafa breyst. Málið er að ég hef ekki verið í samskiptum við hana í mörg ár. Ég hef ekki talað við hana og hún getur ekki vitað þetta. Svo skrifaði hún að heilaæxli gæti valdið þessu og ég þyrfti að fara í rannsóknir. Ég ætla að koma mér þangað niður eftir og fara að sjálfsögðu í fullkomið mat og rannsóknir en embætti landlæknis mun samkvæmt lögfræðingi mínum líklega krefjast starfshæfnismats þar sem þau eru hrædd um að ég sé orðin geðveik og persónuleikatrufluð en það er ekkert skrýtið að ég sé búin að vera stressuð alla vikuna eftir allt sem hefur gengið á. Þeim gengur vonandi einungis gott til og ég er orðin viss um að svo er, enda hefur landlæknisembættið hingað til reynst mér vel. Það er samt skrýtið og sárt að enginn læknir starfandi á Landspítala né skólafélagi úr deildinni hafi haft samband í einn og hálfan mánuð og spurt hvernig ég hafi það og hvers vegna ég hafi verið rekin. Þó er búið að staðfesta við embættið að ástæða brottrekstursins sé ekki að neitt hafi komið upp á og enginn grunur eða ástæða til að gruna mig um að vera í neyslu af neinu tagi, enda hefur einungis verið mikil ánægja með störf min þar til skyndilega umræddan dag.“
Á borði lögreglunnar
Lögreglan mætti svo á heimili Elísabetar daginn eftir að þetta viðtal var tekið og boðaði hana í skýrslutöku sem hún á eftir að fara í og hún vill ekki segja neitt um það mál að ráðleggingu lögmanna sinna en mun fylgja ráðum þeirra og klára þau persónulegu mál sem eru henni mikilvægust sem er möguleiki hennar til að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða með starfinu sem hún hefur menntað sig í og unnið við frá útskrift úr læknadeild HÍ árið 1997. Hún segist hafa sótt um að fá að sækja lækningaleyfið aftur og segist hafa fengið fullt lækningaleyfi með takmörkunum þó þar til í apríl á næsta ári sem felist í að hún megi ekki skrifa út ávanabinandi lyf. Hún segir það skipta sig engu máli þar sem hún skrifi í rauninni aldrei út lyf hvort sem er.
„Síðustu vikur og dagar hafa verið afar viðburðaríkir og ég er eðlilega þreytt en hvíli eins og undanfarið eitt og hálft ár í minni eigin innri tilfinningu sem breytist ekki þrátt fyrir ytri aðstæður, uppnám, ótta eða annað sem upp getur komið í þeim aðstæðum sem ég lendi í alveg sama hvað. Og gæti ekki hreinlega verið að þetta sé það sem Buddistarnir tala um að sé sá Guð sem býr í okkur öllum?
Þessi tími frá því að ég fór að benda á þá hluti sem ég taldi afar óréttláta og hamlandi, miðað við þau vísindi sem ég vinn samkvæmt og þeim siðareglum sem ég hef heitið að starfa eftir, hefur gefið mér mikið líka þótt ég hafi fórnað miklu og verið undir álagi og börnin mín auðvitað líka. Það eru 99,9% af öllu því sem ég hef séð eða fengið sent til mín jákvæð viðbrögð og stuðningur frá fleiri einstaklingum en ég hef tölu á en ég svara öllum persónulega og er þeim öllum innilega þakklát og verð það ævinlega. Ég svar líka þeim örfáu sem til dæmis segja mér að fara út aftur en þeir fá líka vingjarnlegt svar með ósk um góða framtíð. Það sem er eiginlega sem lítið kraftaverk er að sumir þessara aðila sem sent hafa slíkt hafa þá svarað til baka og sagt mér að foreldri hafi til dæmis verið á geðdeild. Það sannar að það borgar sig að svara öllum með virðingu, velvild og kærleika en þá eru miklar líkur á að slíkt hið sama komi til baka nánast samstundis. Ég tel að það sé ekki hægt að fá það sem maður hefur ekki gefið og það á líka við þessa góðu og fallegu eiginleika okkar mannskepnunnar. Annað sem er að gerast er að sumir eru farnir að segja frá sínum sárum og þannig getum við koll af kolli lifað hér saman í sátt og samlyndi og hætt að vera hrædd við hvert annað, gripið hvert annað og ekki samþykkt níð af nokkru tagi heldur lifað eins og við hljótum öll að óska okkur í sátt, samlyndi og góðum félagsskap, rökræðum, spurt spurninga og haft skoðanaskipti eins og við gátum einu sinni.“
Autorzy / Íris Eik Ólafsdóttir, familolog i pracownik socjalny & Olga Raczkowska pracownik socjalny w Samskiptastöðin.
Bez wątpienia jest ku temu wiele powodów. Jednym z nich jest to, że w rzeczywistości bardziej boi się odejścia niż zostania. W domu stała się ekspertem w rozpoznawaniu sytuacji i tego, jak się zachować, aby zapobiec przemocy. Jeśli odejdzie, nie może przewidzieć reakcji i nie ma kontroli nad sprawca… nad sprawca, który wielokrotnie groził, że zrobi coś strasznego, jeśli ona odejdzie. To samo można powiedzieć o mężczyznach, którzy są ofiarami przemocy domowej, która często objawia się w innej formie, takiej jak np. groźby, że nie będą mogli widywać dzieci lub obawami, że, nie będą w domu, by ochronić swoje dzieci przed przemocą matki, jeśli to ona jest sprawcą.
Cykl przemocy
Przemoc domowa krąży w kółko w tak zwany ,,cykl przemocy“. W fazie pierwszej narasta napięcie. W fazie drugiej dochodzi do uwolnienia napięcia w postaci fizycznego lub psychicznego ataku. Potem następuje faza trzecia, która jest nazywana fazą miesiąca miodowego. Większość osób uważa, że faza trzecia jest najbardziej niebezpieczna dlatego, że jest powodem, dla którego ofiara nie opuszcza sprawcy. Ta faza jest również ważnym etapem w manipulowaniu sprawcy, który obiecuje poprawę, mówi, że zamierza szukać pomocy lub podjąć się terapii, wysyła kwiaty, a nawet zaprasza na randki. Sprawca żałuje swojego zachowania i pokazuje się z jak najlepszej strony. W tym momencie ofiara ma przekonanie, że to się nigdy więcej nie powtórzy, że sprawca weźmie się w garść i wszystko będzie tak jak być powinno. Na tym etapie cyklu przemocy, ofiara nie potrafi sobie wyobrazić lepszego partnera. Wszystko wydaje się układać, aż napięcie znów zacznie narastać i w tym momencie zaczyna się nowy cykl. W miarę tego, czym para przechodzi więcej cykli przemocy, skraca się czas trwania fazy ,,miesiąca miodowego”, przemoc się nasila i staje się poważniejsza (Lenore Walker, 1979).
Powyższy opis jest tylko uproszczonym opisem przejawu przemocy, którego celem jest przedstawienie cyklu przemocy domowej.
Nie jesteś sama/sam, zasięgnij porady
Każdy może wpaść w ten podstepny cykl. Kiedy osoba doświadcza przemocy domowej, czuje się samotna i w sytuacji bez wyjścia, ale ty nie jesteś sama/sam, podnieś telefon i uzyskaj poradę. Można podjąć zarówno większe, jak i małe kroki, aby Ci pomóc. Pierwszym krokiem jest zawsze skontaktowanie się z kimś, kto rozumie twoją sytuację, pomógł wielu osobom, które były w podobnej sytuacji i potrafi Cię pokierować odnośnie do twoich oczekiwań.
W nagłych przypadkach nie wahaj się zadzwonić pod numer 112. Schronisko dla Kobiet (Kvennaathvarf) oferuje bezpłatne spotkania a ich telefon 561-1205 jest czynny całą dobę. W Bjarkarhlíð tel. 553-3000 można umówić się na bezpłatne spotkanie z pracownikiem socjalnym, policją oraz prawnikiem.
Jeśli podejrzewasz, że jesteś sprawcą przemocy jest bardzo ważne abyś zwrócił się o pomoc. Zostaniesz odebrany z szacunkiem i chęcią pomocy. Na stornie policji można znaleźć informacje oraz listę specjalistów, którzy są ekspertami w tych sprawach, zarówno dla ofiar, jak i sprawców przemocy: https://www.logreglan.is/fraedsla/ofbeldi/
Benný Sif Ísleifsdóttir var orðin fjörutíu og sex ára þegar hún gerði alvöru úr því að leggja skriftir fyrir sig. Hún segist sáralítið hafa skrifað fyrir þann tíma, var heimavinnandi húsmóðir með fimm börn og síðan í námi í þjóðfræði í Háskólanum. Skriftirnar liggja þó vel fyrir henni og nú er önnur skáldsaga hennar, Hansdætur, komin út og fær rífandi góða dóma. Benný segir velgengnina þó geta verið tvíeggjað sverð, góðar viðtökur og hrós séu auðvitað hvatning til að halda áfram en setji jafnframt pressu varðandi næstu bók.
Spurð hvers vegna það hafi tekið hana svona langan tíma að byrja að skrifa segir Benný Sif að það hafi nú verið sambland af ýmsum þáttum sem olli því. „Ég byrjaði ung að eignast börn, var komin með fjórar dætur tuttugu og níu ára, þannig að það tók hug minn og tíma lengi vel,“ útskýrir hún. „Þá var ég ekki búin að klára eiginlegt háskólanám og var þess vegna í fjarnámi í íslensku á meðan þær voru litlar. Þá bjuggum við maðurinn minn austur á Eskifirði, þar sem við erum bæði alin upp, en fluttum suður 2006 og þá eignaðist ég fimmta barnið, sem var drengur. Þegar hann var kominn á leikskóla fór ég í þjóðfræði í Háskóla Íslands og kláraði meistaranám í henni. Það var skömmu eftir hrun og ég átti svo sem ekki von á því að það væri beðið eftir mér með miklum spenningi á vinnumarkaði, ég var búin að vera heima svo lengi. Þess vegna ákvað ég að halda áfram að læra, hef alltaf verið dálítið góð í því og hafði meiri trú á mér þar heldur en á vinnumarkaðinum.“
Yngri en Guðrún frá Lundi
Benný hefur þó engan veginn þurft að kvarta yfir viðtökunum sem bækur hennar hafa fengið, en það segist hún auðvitað ekki hafa getað vitað fyrir fram. Námið í þjóðfræðinni hafi ýtt undir sjálfstraustið til að láta vaða og byrja að skrifa. „Ég settist bara niður í ársbyrjun 2016, eftir útskrift úr Háskólanum, og byrjaði að skrifa Grímu, útskýrir hún. „Ég var náttúrlega orðin fjörutíu og sex ára gömul þá og hugsaði með mér að ég næði kannski að jafna Kristínu Marju, sem byrjaði á svipuðum aldri, en ég var ári of sein með útgáfuna til að ná því. Guðrún frá Lundi var samt mun eldri og það hefur svolítið loðað við konur að byrja seint að skrifa, alveg þangað til á síðustu árum.“
Ýtarlegt og bráðskemmtilegt viðtal er við Benný í jólablaði Vikunnar en bók hennar Hansdætur er án efa ein sú athyglisverðasta í jólabókaflóðinu.
Innréttingarnar eru frá þýska framleiðandanum Nobilia.
GKS í samstarfi við Hús og híbýli
Þegar Guðrún Ýr Birgisdóttir ákvað að taka eldhúsið í gegn í íbúð sinni við Álalind leitaði hún til GKS. Pétur Hafsteinn Birgisson, innanhússarkitekt hjá GKS, aðstoðaði Guðrúnu og hannaði draumaeldhúsið hennar. Í fyrstu vildi Guðrún fá hvíta innréttingu en í miðju ferlinu var ákveðið að velja innréttingu í gráum lit. Útkoman er nútímalegt og glæsilegt eldhús með frábæru vinnu- og geymsluplássi.
Hvað var það helsta sem var haft í huga við hönnun eldhússins?
Við vildum fá notendavænt eldhús sem væri þægilegt í umgengni og sem passaði inn í rýmið hjá okkur.
Hvers vegna var þessi litur valinn á framhliðarnar?
Við ætluðum nú upprunalega í hvítt háglans, en þegar fór að líða á hönnunarferlið fórum við að skoða fleiri liti með hjálp Péturs og gætum ekki verið ánægðari með útkomuna.
Hvernig myndir þú lýsa stílnum á eldhúsinu?
Eldhúsið er nútímalegt, stílhreint og flott.
Hvernig efni er í innréttingunni og borðplötunum og hvers vegna var það valið?
Innréttinging er í gráum lit og borðplatan er quartz-steinn sem passar mjög vel við heildarsvipinn á innréttingunni.
Var útkoman í samræmi við upprunalega hugmynd?
Að mestu leyti, við vildum alltaf hafa ísskápinn öðrum megin og ofnana hinum megin og Pétur var alltaf opinn fyrir okkar hugmyndum. Hugmyndin þróaðist aðeins í ferlinu og við erum hæstánægð með útkomuna.
Þess má geta að GKS er með glæsilegan sýningarsal á Funahöfða 19. Þangað er sniðugt að fara til að fá hugmyndir og innblástur.
Hvað er það besta við þetta tiltekna eldhús?
Það besta er hvað við nýtum vel plássið, við erum með töluverða lofthæð og með því að bæta við aukaröð af efri skápum fáum við aukið geymslupláss. Eyjan er með skúffum sitthvoru megin og vinnuplássið er frábært. Það var frábært að vinna þetta í samstarfi við GKS.
Verkefni GKS eru fyrst og fremst þjónusta við innréttingamarkaðinn, innihurðaframleiðsla, framleiðsla og sala skrifstofuhúsgagna og hvers kyns sérsmíði innanhúss hvort heldur sem er fyrir heimili, fyrirtæki eða stofnanir.
Fyrir rúmlega þremur árum, þegar yngri dóttir mín var sex mánaða, lenti ég á vegg og gjörsamlega bugaðist. Hún hafði verið mikið kveisubarn og því lítið um svefn á þessum tíma. Ég fann að ég þurfti á aðstoð að halda, að vinna í andlegu hliðinni og finna hvað mig langaði að vinna við. Ég byrjaði í markþjálfun hjá Virkja sem gjörsamlega breytti lífi mínu, kynntist Andagift Inspire, kakói og möntrusöng. Fór í jóga, fjallgöngur, hugleiðslu og heilun.
Ég var mjög týnd þegar ég byrjaði í markþjálfun. Ég var búin að klára tvær BSc-háskólagráður, í viðskiptafræði og íþróttafræði, en hafði samt ekki hugmynd um hvað mig langaði til að vinna við. Aldrei hafði ég pælt í hvað mig virkilega langaði að vinna við áður en ég hóf háskólanám. En þá byrjaði mesta vinnan hjá markþjálfanum; að finna út hvað mér finnst virkilega skemmtilegt að gera burtséð frá því sem ég var búin að læra í háskóla. Eftir mjög mikla, krefjandi og erfiða sjálfsvinnu fann ég áhugasviðið mitt: Að stílisera íbúðir. Í kjölfarið fór mikil rannsóknarvinna í gang hvaða nám gæti hentað og fyrir valinu varð skóli í Kanada sem kennir innanhússstílistanám (e. Interior Decoration).
Ég kláraði námið og hér er ég í dag, 37 ára, með litla fallega fyrirtækið mitt „BK DECOR“ og geri það sem ég gjörsamlega ELSKA! Að stílisera íbúðir og aðstoða fólk við að gera heimili þess hugguleg.
Ástæðan fyrir þessari sögu minni er að mig langar að vera hvatning fyrir aðra sem hafa verið í svipuðum sporum. Burtséð frá því hvað maður er orðinn gamall eða búinn að læra, það er aldrei of seint að snúa við blaðinu og fara vinna í sjálfum sér og finna út hvað maður elskar að gera. Lífið er allt of stutt. Gerum hluti sem veita okkur gleði og hamingju. Að vakna á morgnana og hlakka til dagsins.
Takk fyrir mig, Begga Kummer
Höfundur er innanhússstílisti og FKA-kona
Verkar klór í sundlaugum á kórónuveiruna? Ágúst Kvaran, prófessor í eðlisefnafræði við Háskóla Íslands, svaraði spurningunni á Vísindavefnum. Hann greindi betur frá þessu í Síðdegisútvarpinu á Rás 2 í dag.
„Stór er spurt, það er ekki vitað fyrir síst með akkúrat COVID en það bendir ýmislegt til þess að klórinn geri skyldar veirur óvirkar en það er ekki víst með COVID veiruna sem við erum að glíma við,“ sagði Ágúst.
Ágúst sagði klórinn vera efnablöndu og segir efnið sem skipti máli í vatninu sem finnist í sundlaugum vera hypýklórsýra. „Hún getur smogið í gegnum himnur örvera og fruma og skaðað þær. Svipað gæti gilt með veirur,“ sagði Ágúst í samtali við Síðdegisútvarpið á Rás 2.
Sama gildi þó ekki um sápuna og sprittið. „Klórið kann að skaða veirurnar en sápan loðir við veiruna og hrifsar hana í burtu en veldur ekki efnabreytingu inni í veirunni í eins og klórinn.“ Þá segir hann sprittið skemma „fituhúð“ sem umlykur veiruna og drepur þá veiruna.
Aðspurður hvort það geri eitthvað að drekka klórvatnið segir Ágúst það ekkert skaðlegt í litlu magni en það sé ekki lausn við COVID eða virka á aðrar veirur og bakteríur.
Því eru einhverjar líkur á að sundferðir séu skynsamlegri en ferðir í líkamsræktarstöðvar en það þýðir ekkert að vera að dreypa á sundlaugarvatninu.
Vinkonurnar Fanney Marín Magnúsdóttir og Þórunn Kristín Snorradóttir halda úti heimasíðunni Mín leið upp. Síðan er samfélagsverkefni sem þær settu af stað í von um að miðla reynslu sinni og annarra til að hjálpa fólki. „Við söfnum reynslusögum og verkfærum fyrir þau verkefni sem lífið hefur upp á að bjóða,“ segir Fanney Marín annar stofnandi síðunnar.
Á síðunni má finna reynslusögur kvenna og karla sem ýmist koma undir nafni eða nafnlaust. Sögurnar segja frá erfiðri reynslu eða góðum lausnum á vandamálum og hindrunum sem verða á vegi fólks á lífsleiðinni.
Fékk innblástur í endurhæfingu
Fanney Marín er eigandi heimasíðunnar en hugmyndina fékk hún í gegnum námið sitt, tómstunda- og félagsmálafræði en hún stefnir á útskrift um næstu jól. Þar hefur hún kynnst samskiptum við ólíkt fólk á ólíkum stöðum í lífinu og sá tækifæri í að tengja fólk úr ólíkum áttum með tilkomu heimasíðunnar.
Fanney fór í endurhæfingu árið 2014 eftir að hafa lent í „andlegu þroti“ sem hún segir örugglega vera flokkað undir kulnun í dag. „Ég fór í endurhæfingu þar sem og fékk ýmiskonar fræðslu og verkfæri. Ein fræðslan var í formi námskeiðs sem bar yfirskriftina „draumar og drekar“ sem var undir leiðsögn Katrínar Óskar Garðarsdóttur. Á námskeiðinu var bent var fjallað um „drekana“ eða það sem sumir kalla púka sem hindra okkur í að láta drauma okkar rætast,“ segir Fanney.
Katrín veitti Fanneyju mikinn innblástur og hafa þær starfað svolítið saman síðan Fanney sat námskeiðið hjá henni fyrir sex árum.
Vettvangur til að gefa af sér og þiggja hjálp
„Ég fór að föndra einhver verkefni til að skoða sem lokaverkefni í tómstunda- og félagsmálafræði og fékk þá þessa hugmynd. Mín leið upp er samfélagsverkefni sem ég hugsaði sem vettvang til að láta gott af mér leiða og fá aðra með, bæði til að gefa og þiggja,“ segir Fanney.
„Við viljum að fólk fari inn á þennan vettvang hvort sem það er til að deila reynslu, peppa aðra eða vera með námskeið svo getur fólk sem vantar pepp leitað ráða og verkfæra sér til stuðnings.“
Fanney fékk vinkonu sína með sér í lið eftir að hafa verið með hugmyndina í maganum í svolítinn tíma. „Ég deildi hugmyndinni með Tótu en við erum vinkonur í gegnum aðra vinkonu og henni fannst þetta svo brilljant hugmynd og hvatti mig áfram.“
Fanney spjallaði við vini sína á Instagram um þetta og þar fór Þórunn Kristín, sem Fanney kallar Tótu, að sýna verkefninu áhuga. Það var alveg frábært að fá hana mér í þetta, hún hefur rekið fyrirtæki áður og er mikill frumkvöðull í sér, lausnamiðuð og ótrúlega hvetjandi.“
Vilja gera verkfærakistu með fullt af lausnum
Fanney segir markmiðið fyrst og fremst vera að efla sterkt tengslanet á vefsíðunni, þá geta þeir sem deila sögu sinni átt von á að notendur síðunnar hafi samband, hvort sem það er í leit að ráði eða til að sýna viðkomandi stuðning. Öll starfsemin er í formi sjálfboðavinnu og framtíðarsýnin er að bjóða upp á námskeið, notendum að kostnaðarlausum.
„Eftir áramót ætlum við að leita að styrktaraðilum og fyrirtækjum sem vilja auglýsa hjá okkur og yrðu fjármunirnir notaðir til að greiða fagaðilum til að kenna námskeið og vera með ráðleggingar,“ segir Fanney.
„Við erum núna að útbúa verkfærakistu og erum með markþjálfa sem er að hjálpa okkur með það. Í verkfærakistunni verður fjöldi verkfæra til að gefa fólki hugmyndir til að vinna úr verkefnunum sem blasir við fólki, sækja sér eldmóð og hvatningu.“
Hugmynd að verkfærakistunni fæddist þegar Fanney var í endurhæfingu. „Ég var kominn á þann botn að ég gat ekki fundið neitt sem mér þætti skemmtilegt. Þá var mér gefinn hugmyndalisti yfir 50 hluti sem mér gætu mögulega þótt skemmtilegir,“ segir Fanney. Hún bætir við að það verkfærakistan verður með fullt af hugmyndum. Það virki að sjálfsögðu ekki það sama á alla því vill hún hafa sem mest í kistunni.
Góður tími til hvatningar
Hún segist hafa fengið góðar undirtektir en síðan fór í loftið fyrir um hálfum mánuði síðan. „Ég vissi alveg að ég var með eitthvað ofsalega fallegt í höndunum og ég hef fengið alveg rosalega góð viðbrögð við verkefninu. Þetta er kannski bara svolítið góður tími fyrir þetta eins og samfélagið er í dag. Þetta verður fallegur vefur en hann er bara rétt að byrja að mótast. Við erum rétt setja inn reynslusögurnar en það það er margt annað í vændum.“
Jóna Dís Steindórsdóttir, atvinnulaus fararastjóri á Tenerife, auglýsir íslenskan heimabakstur og heimkeyrslu á afurðunum fyrir jólin til þeirra Íslendinga sem búa á eyjunni. Þjónustuna hefur hún auglýst í öllum helstu Facebook-hópum sem tengjast ferðalögum eða búsetu á eyjunni.
Greinilegt er að þeir Íslendingar sem misst hafa viðurværi sitt vegna brotthvarfs íslenskra ferðalanga til Kanaríeyjanna eru að reyna að bjarga sér einhvern veginn. Jóna ætlar að baka sig í gegnum vandræði og fer á sama tíma í samkeppni við íslenska barinn á eyjunni.
„Hæ öllsömul, ég er að fara að byrja jólabaksturinn, sem inniheldur m.a. Sörur og flatkökur (uppskrift frá ömmu minni) og langaði að athuga hvort það væri kannski áhugi hjá einhverjum að fá sér slíkt fyrir jólin. Ég hef bakað þetta fyrir jólin í mörg ár, hef alltaf svo gaman af því og þar sem maður er atvinnulaus núna og nægur tími þá get ég alveg bakað „extra“. Hef líka bakað lagtertur og ef áhugi er fyrir öðrum tegundum af smákökum þá má alveg athuga það líka (ef e-r vill), en ég baka alltaf ca. 4-5 aðrar tegundir, hef líka oft gert laufabrauð (frá grunni), en dáldið mikið „vesen“, segir Jóna í færslum sínum og bætir við:
„Get líka sett aðra tegund af súkkulaði á sörurnar, t.d. hvítt eða rjómasúkkulaði, ef það er áhugi fyrir því. Svo býð ég uppá heimsendingu (með smá fyrirvara), og get farið hringinn um eyjuna. Allavega….. langar bara að athuga hvort það sé áhugi hjá ykkur Íslendingum sem búa hér eða verða hér á Tenerife á næstunni og/eða yfir jólin. Jólaknús og vonandi hafa það allir gott yfir hátíðarnar.“
Þetta rímar við nýlega auglýsingu frá eigendum Nostalgíu, íslenska barsins á Tenerife, sem auglýsa einnig heimabakstur og heimkeyrslu á Tenerife fyrir jólin. Vegna mikilla vinsæla segist staðurinn ætla að baka bæði kleinur og flatkökur á næstunni og keyra heim til viðskpitavina á suðurhluta eyjarinnar.
Vegna mikilla vinsælda .þa verður bakaðar kleinur í dag fyrir heimsendingu. Ef einhver vill kaupa kleinur í heimsendingu…
Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, og hans fólk heldur áfram árásum sínum á RÚV og Seðlabanka Íslands. Nú telur fyrirtækið hafa afhjúpað samráð þeirra á milli í aðdraganda Seðlabankamálsins svokallaða og birtir útgerðarfyrirætkið því til sönnunar áður óbirta tölvupósta á vefsíðu sinni.
Samherji birtir af þessu tilefni fjölda tölvupósta sem útgerðarfyritækið segir óbirta. Alla tölvupóstana getur þú séð hér. Hér að neðan má svo finan skrif Samherja í heild sinni af heimasíðunni, undir hana ritar Margrét Ólafsdóttir:
Seðlabanki Íslands hefur afhent Samherja öll tölvupóstsamskipti milli þáverandi framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlits Seðlabankans og fréttamanns Ríkisútvarpsins í aðdraganda húsleitar hjá Samherja hinn 27. mars 2012. Þennan sama dag var sýndur Kastljósþáttur þar sem settar voru fram alvarlegar ásakanir á hendur Samherja sem enginn fótur reyndist fyrir. Samherji birtir þessa tölvupósta nú í fyrsta sinn.
Fréttamaðurinn og framkvæmdastjóri gjaldeyriseftirlits skiptust á tugum tölvupósta á fimm vikna tímabili fyrir húsleit hjá Samherja.
Seðlabankinn sagði ósatt fyrir héraðsdómi árið 2015 um að engin samskipti hefðu átt sér stað við við fjölmiðla í aðdraganda húsleitarinnar.
Heimildarmaður Ríkisútvarpsins dró ásakanir til baka þremur vikum fyrir húsleit og sýningu þáttar Kastljós. Engu að síður settu bæði Seðlabankinn og Ríkisútvarpið fram fullyrðingar um undirverðlagningu.
Útvarpsstjóri neitaði Samherja um afhendingu tölvupóstanna með vísan til verndar heimildarmanns.
Seðlabankinn gaf í skyn að umfang ætlaðs brots hlypi á milljörðum en varðaði í reynd 25 milljón króna viðskipti.
Seðlabankinn afhenti Samherja umrædda tölvupósta hinn 4. desember síðastliðinn. Um er að ræða tugi tölvupósta milli Ingibjargar Guðbjartsdóttur, þáverandi framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins og fréttamannsins Helga Seljan, yfir fimm vikna tímabil, frá 20. febrúar til 26. mars 2012 í aðdraganda húsleitar hjá Samherja og umfjöllunar Kastljóss 27. mars 2012. Samskiptin afhjúpa óeðlileg og hugsanlega saknæm vinnubrögð starfsmanna Ríkisútvarpsins og Seðlabankans.
Tölvupóstarnir leiða í ljós að hinn 20. febrúar 2012 greindi Helgi Seljan Seðlabankanum frá ásökunum um meinta undirverðlagningu Samherja sem varð, samkvæmt fullyrðingum fréttamanna Ríkisútvarpsins þann 27. mars 2012, kveikjan að rannsókn á málefnum Samherja. Helgi Seljan hélt stjórnanda rannsóknarinnar að fullu upplýstum um gang sinnar eigin rannsóknar í Kastljósi. Þannig greindi Helgi Seljan frá því hvernig heimildarmaður sinn í úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna hefði, eftir að hafa verið þráspurður í viðtali við Helga, „jánkað“ því að Samherji hefði selt karfa á undirverði. Tveimur dögum síðar, eða hinn 4. mars 2012, upplýsti Helgi að heimildarmaðurinn hefði óskað eftir því að viðtalið við hann yrði tekið upp aftur þar sem hann hefði fengið upplýsingar um verð Samherja sem sýndu að ekki væri um undirverðlagningu að ræða. Virðist Helgi Seljan og fyrrum framkvæmdastjóri gjaldeyriseftirlitsins, sem stýrði rannsókn á Samherja, hafa látið sér þetta í léttu rúmi liggja. Rétt er að geta þess að heimildarmaðurinn minntist ekki einu orði á karfaviðskipti í umræddum þætti Kastljóss.
Þrátt fyrir þetta og þá staðreynd að engin gögn gæfu til kynna að um undirverðlagningu væri að ræða fór Seðlabankinn í húsleit hjá Samherja þann 27. mars 2012 með vísan til þessara upplýsinga sem þá höfðu í reynd verið leiðréttar þremur vikum fyrr. Sama kvöld var sýndur þáttur Kastljóss í umsjón Helga Seljan þar sem fullyrt var að Samherji hefði selt karfa frá Íslandi á undirverði. Var sú fullyrðing sögð byggja á skýrslu frá Verðlagsstofu skiptaverðs sem síðar kom í ljós að var óundirritað vinnuskjal sem fréttamaðurinn hafði slitið úr samhengi. Fréttamaðurinn las og birti efnisgrein úr skjalinu mikið stytta en ekki efnisgreina í heild sinni og gjörbreytti þar með efnislegu inntaki hennar. Ekkert í vinnuskjalinu styður ásakanir um sölu karfa á undirverði, raunar þvert á móti. Það kom hins vegar ekki í ljós fyrr en í ágúst á þessu ári þegar skjalið fannst loksins hjá Verðlagsstofu.
Áðurnefnd tölvupóstsamskipti benda einnig til þess að fréttamaðurinn hafi vitað hvað var í bígerð, enda spurði hann framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins í tölvupósti 9. mars 2012 hvort einhvers væri „að tíðinda af þessu sem við töluðum um.“ Í ljósi þess að hann sendi síðan framkvæmdastjóranum drög að frétt um húsleitina, daginn áður en hún var framkvæmd, verður að telja að yfirgnæfandi líkur séu á að framkvæmdastjórinn fyrrverandi sé heimildarmaðurinn um húsleitina. Þegar útvarpsstjóri neitaði að afhenda tölvupóstana árið 2020 bar hann fyrir sig ákvæði laga um vernd heimildarmanns.
Beiðni Seðlabankans til héraðsdóms um húsleit byggði að öllu leyti á ásökunum sem stjórnendum bankans var kunnugt um að stæðust ekki. Verður útreikningum og ásökunum Seðlabankans gerð sérstök skil síðar en þó er rétt að geta þess hér að þungamiðjan í rökstuðningi bankans fyrir húsleit byggði á ábendingunni frá Helga Seljan fréttamanni. Eins og að framan er rakið grundvallaðist sú ábending ekki á neinu eftir að heimildarmaður fréttamannsins hafði dregið í land með ásakanir sínar og hafði framkvæmdastjóra gjaldeyriseftirlitsins verið gert viðvart um það. Engu að síður rataði upprunalega ásökunin í beiðni til héraðsdóms. Í kröfunni skapaði framkvæmdastjórinn fyrrverandi, sem undirritaði hana ásamt aðstoðarseðlabankastjóra, að því er virðist vísvitandi þau röngu hughrif hjá dómara að umfang ætlaðs brots hlypi á milljörðum króna. Staðreyndin er aftur á móti sú að umfang sölu á karfa af eigin skipum Samherja til tengdra aðila, á því þriggja mánaða tímabili sem krafan tiltók, nam 120 tonnum af alls 1.500 tonnum sem skipin lönduðu af karfa. Samherji flutti út 25.000 tonn af sjávarafurðum á tímabilinu fyrir um 11 milljarða en verðmæti hins útflutta karfa til tengdra aðila nam 25 milljónum króna, eða 0,2% af útflutningsverðmæti tímabilsins. Til að kóróna vitleysuna í vinnubrögðum var svo útreikningur á verðum rangur. Hefur það verið staðfest af dómstólum og var fellt niður af öllum embættum sem höfðu málið til skoðunar í kjölfarið, þar á meðal Seðlabankanum árið 2016.
Það liggur því fyrir að framkvæmdastjóranum fyrrverandi, sem undirritaði beiðni um húsleit hjá Samherja og síðar kærur á hendur Samherja og tilteknum einstaklingum, var kunnugt um að ásakanir á hendur fyrirtækinu byggðust á rangfærslum. Ríkisútvarpið tók virkan þátt í árásinni á Samherja á árinu 2012 og hefur síðan þá gert allt til að koma í veg fyrir að Samherji fái þau gögn sem nú eru komin fram í dagsljósið í fyrsta sinn. Að sama skapi hefur Seðlabankinn, þar til nú, ítrekað komið í veg fyrir að þessi gögn kæmust í hendur Samherja. Þá sagði Seðlabankinn ósatt um samskiptin við Ríkisútvarpið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur árið 2015. Það varð til þess að Samherji fékk umrædda tölvupósta ekki afhenta fyrr en fimm árum síðar.
„Þessir tölvupóstar staðfesta það sem okkur hefur lengi grunað og höfum sagt áður. Þáverandi stjórnendur Seðlabankans héldu frá okkur gögnum og töldu það ekki eftir sér að fara vísvitandi með rangt mál fyrir dómstólum. Við birtum þessa tölvupósta núna svo fólk geti séð svart á hvítu að samskipti Ríkisútvarpsins og Seðlabankans í aðdraganda húsleitarinnar voru mjög óeðlileg. Þessar stofnanir höfðu samantekin ráð um árás á Samherja á grundvelli ásakana sem starfsfólk þessara stofnana vissi að enginn fótur var fyrir, sem er auðvitað grafalvarlegt,“ segir Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja.
Vegna yfirlýsinga forsvarsmanna Ríkisútvarpsins hefur Samherji tekið ákvörðun um að birta umrædd tölvupóstsamskipti og eru þau aðgengileg í tímaröð hér. Þessi samskipti RÚV og Seðlabankans eru nú til rannsóknar hjá lögreglu vegna kæru Samherja á vormánuðum 2019 og eftir að forsætisráðherra vísaði málinu þangað með bréfi hinn 11. september 2019.
Hlynur Örn Kjartansson er síður en svo sáttur með þjónustu KFC á Íslandi. Ástæðan er sú að hann hefur síendurtekið fengið vitlaust afgreiddar pantanir á veitingastöðum fyrirtæksins.
Hlynur lætur óánægju sína í ljós í hópnum Matartips! á Facebook og fær þar fjölda ummæla þar sem fólk lýsir svipaðri reynslu. „Jæja vildi athuga hvernig þetta er hjá öðrum en ég fór á KFC í gær og held það sé án alls gríns 10 skipti í röð sem ég fæ ekki rétta pöntun eða einhvað vantar í pöntunina, ég er búinn að spurja fullt af fólki sem ég þekki og þau segja öll að meirihlutann af tímanum er gert einhver villa í pöntuninni. Eru starfsmenn KFC ekki læsir?,“ spyr Hlynur.
Nafni hans Michelsen telur sig vita skýringuna. „Ég er farinn að hallast að þvi að krakkarnir þarna hafi fengið fyrirmæli um það að afgreiða vitlaust en bara i takeaway,“ segir Hlynur.
Katrín Sandholt hefur svipaða sögu að segja. „Já lenti allt of oft í þessu, verst er að maður fer í lúgu og þetta fattast ekki fyrr en maður er kominn heim. Á inni nokkrar máltíðar orðið hjá þeim,“ segir Katrín.
Það gerir Gunnar Magnús Diego líka og hann segir ekkert þýða að kvarta yfir þessu. „Þýðir ekkert að kvarta, var beðinn um að senda tölvupóst en hef aldrei fengið nein svör frá þeim og veit ekki um neinn sem hef fengið svör,“ segir Gunnar.
Jón Alfreð Olgeirsson kannast líka of vel við vandamálið. „Ég fæ oftar rangt afgreitt en rétt. Ég held að þetta sé ekki starfsfólkinu að kenna. Það er eitthvað mikið að verkferlunum þarna. Ég hef svo oft bent þeim á þetta en fæ á tilfinninguna að þeim sé bara eiginlega sama. Yfirmennirnir vilja hafa þetta svona,“ segir Jón.
Femínistar gera nú grín að afsökunarbeiðni Andra Júlíussonar knattspyrnumanns sem hraunaði yfir meðlimi íslenska kvennalandsliðsins og kallaði þá meðal annars litlar mýs. Hann baðst í gær afsökunar á orðum sínum með þeirri skýringu að hann elski konur og beri mikla virðingu fyrir þeim. Kvenfyrirlitning sé ekki til í hans orðabók og honum sárni að vera sakaður um slíkt.
Andri fékk óblíðar móttökur þegar hann kom bróður sínum, Jóni Þór Haukssyni, fyrrverandi landsliðsþjálfara kvenna í knattspyrnu, til varnar. Andri var sakaður um botnlausa karlrembu. Jón Þór Hauksson sagði á endanum upp starfi sínu sem landsliðsþjálfari kvenna eftir að hafa undir áhrifum áfengis hellt sér yfir landsliðsmenn.
Kristinn Sigurjónsson, áður lektor við Háskólann í Reykjavík, segir mál Jóns Þórs, fráfarandi þjálfara landsliðs kvenna í fótbolta, endanlega sanna að hann hafði rétt fyrir sér varðandi konur á vinnustöðum. Þær eyðileggi einfaldlega iðulega vinnustaði karla. Kristinn hefur áður sagst varla getað hugsað sér að starfa með konum og var í kjölfarið rekinn.
Femínistar ræða nú afsökunarbeiðni Andra á spjalli sínu á Facebook. Þar er því fleygt fram að það að elska konur og virða er ekki það sama og líta á þær sem jafningja. Ársæll Sigurlaugar Níelsson er einn þeirra sem gagnrýnir eftiráskýringar Andra. „Sárnaði honum? Voðalega er hann viðkvæm mús,“ segir Ársæll.
Edda Rós Þorsteinsdóttir tekur i sama streng. „Æi það er svo vont að vera bent á að þú sért sá sem þú ert. Knús á litlu músina hann Andra,“ segir Edda. Birgitta Sigurðardóttir er ekki að kaupa þetta heldur. „Ekki sýna kvenfyrirlitningu ef þú vilt ekki vera sakaður um hana. Auli,“ segir Birgitta.
Hulda Hrund Sigmundsdóttir er ekki sátt. „Fátt kemur gubbinu hraðar upp í háls en ,,ég elska konur” setningin,“ segir Hulda. Inga Rós Vatnsdal er því sammála. Nákvæmlega það, hef svo oft heyrt verstu karlrembur henda í þessa setningu, það er alveg hægt að „elska og virða“ konur í orði en ekki á borði,“ segir Hulda.
